Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- hetboek_genesis [2014/02/27 15:54] – josquak
+++ hetboek_genesis [2016/06/17 14:17] (huidige) – josquak
@@ Regel 60: / Regel 60: @@
 In de [[weinrebendejoodseoverlevering#3. De Kabbala|Kabbala]] stelt men dat //resjīth// gelijk aan de eerste //səfirah//. De //səfiroth// zijn de niveaus waarin de Schepper afdaalt naar onze wereld.((Zie [[weinrebendejoodseoverlevering#3.4. De klassieke Kabbala|De klassieke Kabbala]].)) Het eerste niveau is //resjīth//.
-Kabbalisten noemen //resjīth// “//chochmah//”. //Chochmah// is de Goddelijke Wijsheid.((Weinreb, F. (1993) //Het mensbeeld in de Kabbala//, p. 49, 50.)) De Goddelijke Wijsheid is een Wijsheid die alles nog als een éénheid ziet. Christenen stellen die Wijsheid gelijk aan [[wieisjezus|Jezus]]. Zij zien Jezus als degene door wie God alles geschapen heeft.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Kolossenzen+1%3A16%2C+17&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Kolossenzen 1:16, 17]].))
+Kabbalisten noemen //resjīth// “//chochmah//”. //Chochmah// is de Goddelijke Wijsheid.((Weinreb, F. (1993) //Het mensbeeld in de Kabbala//, p. 49, 50.)) De Goddelijke Wijsheid is een Wijsheid die alles nog als een éénheid ziet. Christenen stellen die Wijsheid gelijk aan [[wieisjezus|Jezus]]. Zij zien Jezus als degene door wie God alles geschapen heeft.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=51&cs-bijbelhoofdstuk-2=1&cs-versnummer-3=15-17&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Kolossenzen 1:15-17]].))
 De  //resjīth// van Genesis 1:1, is het begin, de hoofdzaak van ons allen. Zonder dat //resjīth// kunnen wij er niet eens zijn.
@@ Regel 72: / Regel 72: @@
 De frase is een vertaling van //elèh tholədoth//. //Tholədoth// komt van //jalàd// wat ‘voortbrengen’ betekent. Het gaat hier dus om kleine //resjīths//”, //resjīths// op een kleinere schaal. “Hoofden”, “hoofdzaken” die een belangrijke rol in ons vervullen.
-In [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+2%3A4&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 2:4]] worden de eerste twee genoemd, namelijk de “hemel en de aarde”. In  [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+5%3A1&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 5:1]] volgt een derde, namelijk “Adam”, en na hem volgen er nog vele anderen.
+In [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=2&cs-versnummer-3=4-4&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 2:4]] worden de eerste twee genoemd, namelijk de “hemelen en het aardland”. In  [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=5&cs-versnummer-3=1-1&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 5:1]] volgt een derde, namelijk “Adam”, en na hem volgen er nog vele anderen.
 Al die personages zijn //resjīths// op kleinere schaal, //resjīths// die ons vormen tot wat we zijn.
@@ Regel 91: / Regel 91: @@
 ====3.2. Het eerste scheppingsverhaal====
-In het boek Genesis is er steeds sprake van twee zaken of personen die een tegenstelling vormen. Dat begint al in het eerste verhaal, het verhaal van de [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+1%3A1-2%3A3&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|schepping]].
+In het boek Genesis is er steeds sprake van twee zaken of personen die een tegenstelling vormen. Dat begint al in het eerste verhaal, het verhaal van de [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=1&cs-versnummer-3=&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|schepping]].
 Het scheppen zélf is tweewording. ‘Scheppen’ is de vertaling van het Hebreeuwse woord //bara//.
@@ Regel 111: / Regel 111: @@
 ====3.3. Het tweede scheppingsverhaal====
-Op dit scheppingsverhaal volgt nog een [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+2%3A4-3%3A24&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|tweede scheppingsverhaal]]. Dit verhaal speelt zich af in een tuin, die //‘Edèn// heet. //‘Edèn// betekent ‘verrukking’. Het gaat hier dus om een paradijselijke omgeving.
+Op dit scheppingsverhaal volgt nog een //tweede scheppingsverhaal//.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=2&cs-versnummer-3=4-25&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 2:4-25]] en [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=3&cs-versnummer-3=&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 3]].)) Dit verhaal speelt zich af in een tuin, die //‘Edèn// heet. //‘Edèn// betekent ‘verrukking’. Het gaat hier dus om een paradijselijke omgeving.
 In die omgeving vinden twee splitsingen plaats.
@@ Regel 117: / Regel 117: @@
 De //eerste// splitsing is die van “Adam”.
-Adam is het Hebreeuwse woord voor ‘mens’. Adam is afgeleid van //damah//, wat ‘lijken op’ betekent. Adam kun je dus vertalen als ‘ik lijk op’. Waar lijkt de mens op? Op God. Volgens [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+1%3A26&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 1:26]] is hij namelijk geschapen “in Gods beeld”. Gods beeld is Gods weerspiegeling. Adam is dus de //nəsjamah//, de “plek” in ons die het dichtst bij God is.
+Adam is het Hebreeuwse woord voor ‘mens’. Adam is afgeleid van //damah//, wat ‘lijken op’ betekent. Adam kun je dus vertalen als ‘ik lijk op’. Waar lijkt de mens op? Op God. Volgens [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=1&cs-versnummer-3=26-26&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 1:26]] is hij namelijk geschapen “in Gods beeld”. Gods beeld is Gods weerspiegeling. Adam is dus de //nəsjamah//, de “plek” in ons die het dichtst bij God is.
 Van deze Adam wordt een vrouw afgesplitst. Zij heet Eva. Haar afsplitsing maakt van Adam een man.
@@ Regel 123: / Regel 123: @@
 Het Hebreeuwse woord voor Eva is //Chàwah//. //Chàwah// lijkt erg op //hawah//, wat ‘zijn’ betekent.
-//Chàwah// bestaat uit de letters [[8_cheth|chēth]], [[6_waw|waw]] en [[5_he|hē]] en //hawah// bestaat uit de letters [[5_he|hē]], [[6_waw|waw]] en [[5_he|hē]].
+//Chàwah// bestaat uit de letters [[8_cheth|chēth]], [[6_waw|waw]] en [[5_he|hē]] en //hawah// bestaat uit de letters [[5_he|hē]], [[6_waw|waw]] en [[5_he|hē]]. Alleen de eerste letters zijn dus anders. Bij //Chàwah// is dat een [[8_cheth|chēth]] en bij //hawah// een [[5_he|hē]]. De //chēth// lijkt sterk op de //hē//. Bij de //chēth// is er echter een streepje doorgetrokken. Dat streepje maakt een opening dicht.
-Alleen de eerste letters zijn dus anders. Bij //Chàwah// is dat een [[8_cheth|chēth]] en bij //hawah// een [[5_he|hē]]. De //chēth// lijkt sterk op de //hē//. Bij de //chēth// is er echter een streepje doorgetrokken. Dat streepje maakt een opening dicht.
+Het [[hethebreeuws#2.4. Het beeld|beeld]] van de [[5_he|hē]] is een venster en het beeld van de [[8_cheth|chēth]] is een omheining. Het venster is iets waardoor je uitkijkt naar iets anders. Een omheining maakt zoiets echter onmogelijk. Als je achter een omheining leeft, denk je al gauw dat er buiten niets is, dat je ook kunt bestaan zonder dat wat er buiten je is.
-Het [[hethebreeuws#2.4. Het beeld|beeld]] van de [[5_he|hē]] is een venster en het beeld van de [[8_cheth|chēth]] is een omheining. Het venster is iets waardoor je uitkijkt naar iets anders. Een omheining maakt zoiets echter onmogelijk. Als je achter een omheining leeft, denk je al gauw dat er buiten niets is. Dat je ook kunt bestaan zonder dat wat er buiten je is.
 De letters van //hawah//, ‘zijn’, vind je ook terug in de Naam van God, in JHWH. Alleen staat er daar een [[10_jod|jōd]] voor.
-//Chàwah//, Eva, staat ook voor een soort van ‘zijn’, maar wel een ‘zijn’ dat geen antenne heeft voor de wereld van God. Dat is de //nèfèsj//, de “lichamelijke” ziel, onze psyche.
+//Chàwah//, Eva, staat ook voor een soort van ‘zijn’, maar wel een ‘zijn’ dat geen antenne heeft voor de wereld van God. Dat is de //nèfèsj//, de “lichamelijke” ziel, onze psyche. Die psyche houdt zich namelijk wel bezig met alles wat je kunt bedenken, voelen en willen, maar niet met wat je niet kunt bedenken, niet kunt voelen, niet kunt willen. Ze heeft dus uitsluitend een venster naar onze eigen wereld. Naar Gods wereld heeft ze een omheining.
-Die psyche houdt zich namelijk wel bezig met alles wat je kunt bedenken, voelen en willen, maar niet wat je niet kunt bedenken, niet kunt voelen, niet kunt willen. Ze heeft dus uitsluitend een venster naar onze eigen wereld. Naar Gods wereld heeft ze een omheining.
 In de volgende afbeelding heb ik dit alles nog eens op een rij gezet. Voor de duidelijkheid heb ik de //hē’s// lichtblauw en de //chēth// donkerblauw gemaakt:
@@ Regel 139: / Regel 135: @@
 {{ jhwh_nefesj.png?600 }}
-Adam staat dus voor de //nəsjamah// en Eva voor de //nèfèsj//.
+Adam staat dus voor de //nəsjamah// en Eva voor de //nèfèsj//. Adam is het mannelijke en Eva het vrouwelijke. In het Hebreeuws staat het mannelijke dus voor het contact met de wereld van God en het vrouwelijke voor het contact met onze wereld.
-Adam is het mannelijke en Eva het vrouwelijke. In het Hebreeuws staat het mannelijke dus voor het contact met de wereld van God en het vrouwelijke voor het contact met onze wereld.
-Je mag dit echter niet één op één toepassen op de mannen en de vrouwen in onze wereld. In onze wereld is alles gemengd. In onze wereld heeft elke man ook het vrouwelijke in zich en elke vrouw het mannelijke. Als dat niet zo was, zouden we er hier niet eens kunnen zijn.
+Je mag dit echter niet één op één toepassen op de mannen en de vrouwen in ónze wereld. In ónze wereld is alles gemengd. In ónze wereld heeft elke man ook het vrouwelijke in zich en elke vrouw het mannelijke. Als dat niet zo was, zouden we niet eens in deze wereld kunnen bestaan.
-Hier gaat het in de eerste plaats om het mannelijke en het vrouwelijke in jezelf. Om je //nəsjamah// en je //nèfèsj//. Het doet er daarbij niet toe of je een man of een vrouw bent.
+Híer gaat het in de eerste plaats om het mannelijke en het vrouwelijke in jezelf, om je //nəsjamah// en je //nèfèsj//. Het doet er daarbij niet toe of je een man of een vrouw bent.
 Terug naar het tweede scheppingsverhaal.
@@ Regel 165: / Regel 159: @@
 God jaagt hen er uit en stelt bewakers met zwaarden op om te zorgen dat ze er niet meer in komen. Deze bewakers heten //kəroevīm//.((In vertalingen worden ze vaak “cherubs” genoemd.)) //Kəroevīm// is het meervoud van //kəroev//. //Kəroev// bestaat uit de letters [[20_kaf|kàf]], [[200_resj|rēsj]] en [[2_beth|bēth]]. De getalswaarde van de //kàf// is 20, de getalswaarde van de //rēsj// is 200 en de getalswaarde van de //bēth// is 2. Een //kəroev// staat dus voor de tweeheid op alle vlakken.
-Als Adam en Eva het paradijs zoeken, zullen ze steeds weer op die tweeheid stuiten.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+3%3A22-24&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 3:22-24]].))
+Als Adam en Eva het paradijs zoeken, zullen ze steeds weer op die tweeheid stuiten.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=3&cs-versnummer-3=22-24&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 3:22-24]].))
 “Onze wereld” is nu losgekoppeld van “Gods wereld”. “Kennis” is nu losgekoppeld van het “leven”. Het is kennis geworden die de dood brengt.
@@ Regel 181: / Regel 175: @@
 Paulus, één van de schrijvers van het [[weinrebenhetnieuwetestament|Nieuwe Testament]], spreekt echter ook over een andere //nəsjamah//, een andere Adam. Een Adam die hij de “Laatste Adam” noemt, een Adam die zijn Bron nooit heeft verlaten.
-Voor Paulus is die “Laatste Adam” Jezus, de hoofdpersoon van het Nieuwe Testament, die hij “de Christus” noemt.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=1+Korinthe+15%3A45&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|1 Korinthe 15:45]].)) Christus is Grieks voor “Messias”. Voor Paulus en voor de andere christenen is Jezus dus de Messias, de verlosser.
+Voor Paulus is die “Laatste Adam” Jezus, de hoofdpersoon van het Nieuwe Testament, die hij “de Christus” noemt.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=46&cs-bijbelhoofdstuk-2=15&cs-versnummer-3=45-45&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|1 Korintiërs 15:45]].)) Christus is Grieks voor “Messias”. Voor Paulus en voor de andere christenen is Jezus dus de Messias, de verlosser.
 Evenals de Eerste Adam heeft ook de Laatste Adam een vrouw. Het gaat hier om een vrouw die niet van hem afgesplitst is, die onafscheidelijk met hem verbonden is. Paulus noemt haar “het Lichaam van Christus”, het Lichaam van de Messias.
@@ Regel 203: / Regel 197: @@
 Terug naar de tweewording. Deze zet zich voort in Kaïn en Abel, de kinderen van Adam en Eva.
-Het Hebreeuwse woord voor Kaïn is //Qàjin//. //Qàjin// is verwant met //qanah//, wat ‘(ver)krijgen, kopen, bezitten’ betekent. Het Hebreeuwse woord voor Abel is //Hèbèl//, wat ‘nietigheid, nutteloosheid, vruchteloosheid’ betekent.
+Het Hebreeuwse woord voor Kaïn is //Qàjin//. //Qàjin// is verwant met //qanah//, wat ‘(ver)krijgen, kopen, bezitten’ betekent. Het Hebreeuwse woord voor Abel is //Hèvèl//, wat ‘nietigheid, nutteloosheid, vruchteloosheid’ betekent.
 Kaïn is dus iemand die hier op aarde iets tot stand kan brengen en Abel is iemand die hier op aarde niets tot stand kan brengen.
-Beiden zoeken naar God en Zijn wereld. Nietskunner Abel krijgt daar verbinding mee en alleskunner Kaïn niet. Kaïn wordt daar zo boos om dat hij Abel doodslaat.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+4%3A1-16&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 4:1-16]].))
+Beiden zoeken naar God en Zijn wereld. Nietskunner Abel krijgt daar verbinding mee en alleskunner Kaïn niet. Kaïn wordt daar zo boos om dat hij Abel doodslaat.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=4&cs-versnummer-3=1-16&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 4:1-16]].))
 Kaïn is onze //nèfèsj//, onze psyche en Abel is onze //nəsjamah//, onze “Goddelijke ziel”. Allebei zoeken ze naar het paradijs, naar de wereld waar God is en waar alles nog één was.
@@ Regel 223: / Regel 217: @@
 Na de moord op Abel wordt Kaïn zo bang dat hij op de vlucht slaat. Om zich veiliger te voelen, bouwt hij de eerste stad.
-Kaïn krijgt kinderen, die ook weer kinderen krijgen, tot we bij de zevende generatie zijn. Die generatie bestaat uit de eerste cultuurbrengers.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+4%3A17-22&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 4:17-22]].))
+Kaïn krijgt kinderen, die ook weer kinderen krijgen, tot we bij de zevende generatie zijn. Die generatie bestaat uit de eerste cultuurbrengers.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=4&cs-versnummer-3=17-22&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 4:17-22]].))
 Volgens het boek Genesis zijn steden en culturen dus voortbrengselen van de //nèfèsj//, de psyche. Beiden zijn manieren om de angst te bezweren die diep in onze psyche zit.
@@ Regel 254: / Regel 248: @@
 Uit de vermenging tussen de “zonen van God” en de “dochters van de mensen” komen de //nəfīl//, de ‘reuzen’ voort.((Zie Weinreb, F (1976) //De Bijbel als Schepping//, p. 276, 277.)) Reuzen zijn supermensen, mensen waar iedereen tegenop kijkt. Het Hebreeuwse woord voor ‘reuzen’ komt echter van //nafàl//, wat ‘vallen’ betekent. Wij mensen maken hier dus eigenlijk een enorme val.
-Het kwaad zit nu overal in.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+6%3A5&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 6:5]].)) Behalve in Noach.
+Het kwaad zit nu overal in.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=6&cs-versnummer-3=5-5&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 6:5]].)) Behalve in Noach.
@@ Regel 266: / Regel 260: @@
 Een overstroming wil zeggen dat de tijd alles teniet doet. Zelfs de reuzen kunnen niet eeuwig blijven leven en na hun dood denkt niemand meer aan hen.
-Alleen Noach en zijn gezin overleven. Als buiten het noodweer losbarst, zitten zij in een boot. Het Hebreeuwse woord voor deze boot is //thəvah//. //Thəvah// betekent ‘woord’.
+Alleen Noach en zijn gezin overleven. Als buiten het noodweer losbarst, zitten zij in een boot. Het Hebreeuwse woord voor deze boot is //thevah//. //Thevah// betekent ‘woord’.
-Die //thəvah//, dat ‘woord’ wordt door God zelf bestuurd. Niemand die er in is, zit aan het stuur.
+Die //thevah//, dat ‘woord’ wordt door God zelf bestuurd. Niemand die er in is, zit aan het stuur.
 Dat ‘woord’ is Gods Woord. Het draagt Noach, zijn vrouw, hun zonen en hun vrouwen door de tijd. Daardoor komen ze ongedeerd in de nieuwe wereld.((Zie ook Weinreb, F (1976) //De Bijbel als Schepping//, p. 281-283.))
@@ Regel 290: / Regel 284: @@
 Op aarde spelen Cham en zijn zonen binnen de kortste keren weer de hoofdrol.
-Chams tweede zoon heet //Mitsràjim// en zijn vierde zoon heet Kanaän.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+10%3A6&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 10:6]].)) Later zullen wij daar nog veel over horen.
+Chams tweede zoon heet //Mitsràjim// en zijn vierde zoon heet Kanaän.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=10&cs-versnummer-3=6-6&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 10:6]].)) Later zullen wij daar nog veel over horen.
 Chams eersteling is //Koesj//. De zoon van Koesj is Nimrod. Volgens de Joodse Overlevering is Nimrod de eerste mens die koning werd. In het boek Genesis wordt hij een geweldenaar genoemd. In het Hebreeuws staat er //gibor//. //Gibor// is verwant met //gabàr//. Een //gabàr// is iemand die de overhand heeft, die anderen overwint.
@@ Regel 296: / Regel 290: @@
 De naam Nimrod komt van //maràd//, wat ‘in opstand komen’ betekent. Nimrod komt in opstand tegen God.
-In de [[http://nl.wikipedia.org/wiki/Herziene_Statenvertaling|Herziene Statenvertaling]] wordt Babel het “begin” van zijn rijk genoemd.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+10%3A8-10&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 10:8-10]].))
+In de Naardense vertaling wordt Babel het “hoofd-en-begin” van zijn koninkrijk genoemd.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=10&cs-versnummer-3=8-10&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 10:8-10]].))
-Hier komt opnieuw het Hebreeuwse woord voor ‘begin’, //resjīth//, om de hoek kijken. Zoals we weten, komt dat van //rosj// en kan het ook ‘hoofdzaak’ of ‘totaal’ betekenen.((Zie hoofdstuk [[hetboek_genesis#2. Resjīth en tholədoth|2]].))
+Hier komt opnieuw het Hebreeuwse woord //resjīth// om de hoek kijken. Zoals we weten, komt dat van //rosj// en kan het zowel ‘begin’ als ‘hoofdzaak’ of ‘totaal’ betekenen.((Zie hoofdstuk [[hetboek_genesis#2. Resjīth en tholədoth|2]].))
 Babel typeert dus heel Nimrods rijk.
-Volgens de Joodse Overlevering geeft Nimrod de aanzet tot de bouw van de “toren van Babel”. In de Herziene Statenvertaling wordt er gesproken over een toren waarvan de top in de hemel komt.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+11%3A4&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 11:4]].)) ‘Top’ is hun vertaling van //rosj//.
+Volgens de Joodse Overlevering geeft Nimrod de aanzet tot de bouw van de “toren van Babel”. In de Naardense vertaling wordt er gesproken over een toren waarvan de top in de hemel komt.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=11&cs-versnummer-3=4-4&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 11:4]].)) ‘Top’ is hun vertaling van //rosj//.
 Nimrod wil dus dat er een toren komt waarvan de //rosj//, het hoofd, in de hemel komt. Nimrod wil de hemel terugveroveren. Hij vindt dat God het recht niet heeft om dat deel van het heelal voor zichzelf te reserveren en de mensen hier op de aarde te laten ploeteren.((Zie ook Van Tijn, Maartje (1988) //De Verwarring van Goed en Kwaad. Midrasjim over Kaïn en Abel, Noach en de torenbouwers van Babel//, p. 96-104.))
@@ Regel 314: / Regel 308: @@
 De bouwers aan de toren willen ook een naam die hen één maakt. Als ze die eenmaal hebben, zal niets meer onmogelijk voor hen zijn.
-Ze kunnen hun doel echter niet bereiken. God brengt hen in verwarring. Ze begrijpen elkaar niet meer. Ze verliezen de eenheid van hun taal en daarmee hun onderlinge samenhang.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+11%3A1-9&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 11:1-9]])).
+Ze kunnen hun doel echter niet bereiken. God brengt hen in verwarring. Ze begrijpen elkaar niet meer. Ze verliezen de eenheid van hun taal en daarmee hun onderlinge samenhang.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=11&cs-versnummer-3=1-9&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 11:1-9]])).
@@ Regel 320: / Regel 314: @@
 ====4.6. 70 volkeren====
-Als je de volkeren die in [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+10&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|hoofdstuk 10]] genoemd worden bij elkaar optelt, kom je op 70. 70 is de getalswaarde van de letter [[70_ajin|‘àjin]].
+Als je de volkeren die in [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=10&cs-versnummer-3=&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|hoofdstuk 10]] genoemd worden bij elkaar optelt, kom je op 70. 70 is de getalswaarde van de letter [[70_ajin|‘àjin]].
-Het beeld voor de //‘àjin// is het oog. Als Adam en Eva van de boom van kennis van goed en kwaad eten, worden hun beide ogen geopend.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+3%3A1-7&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 3:1-7]].))
+Het beeld voor de //‘àjin// is het oog. Als Adam en Eva van de boom van kennis van goed en kwaad eten, worden hun beide ogen geopend.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=3&cs-versnummer-3=1-7&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 3:1-7]].))
 Volgens de Joodse Overlevering gaat er op datzelfde moment een oog bij hen dicht. Dat is het oog waarmee ze de éénheid zien. Die éénheid is nu voor hen verborgen. Met hun beide ogen zien ze alleen nog maar de veelheid.((Zie ook Weinreb, F (1976) //De Bijbel als Schepping//, p. 212, 213.)) Die veelheid, dat is de //‘àjin//, de 70.
@@ Regel 380: / Regel 374: @@
 ====5.2. Abram en Saraï====
-De eerste stamvader heet Abram. Abram is een nakomeling van Heber. Daarom wordt hij een Hebreeër genoemd.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+14%3A13&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 14:13]].))
+De eerste stamvader heet Abram. Abram is een nakomeling van Heber. Daarom wordt hij een Hebreeër genoemd.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=14&cs-versnummer-3=13-13&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 14:13]].))
 Abram woont met zijn vader en zijn broers in het rijk van koning Nimrod. God wil echter dat ze zich losmaken van dat rijk en naar het land Kanaän vertrekken. Kanaän is het land van God. Kanaän is Gods wereld.
@@ Regel 386: / Regel 380: @@
 Kanaän is een land waar Hebreeërs zich thuis zouden moeten voelen. Bij de grens van Nimrods rijk wil Abrams vader echter niet verder trekken. De familie blijft in Charan. Charan is verwant aan //Charon// wat ‘hitte, boosheid’ betekent. Volgens de Joodse Overlevering was God boos op Abrams vader omdat hij de stap naar Kanaän niet wilde maken.((Weinreb, F (1981), //De Aartsvaders//, p. 109.))
-Abram doet dat wel. Samen met zijn vrouw Saraï en zijn neef Lot gaat hij in het land Kanaän wonen.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+12%3A1%2C4&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 12:1,4]].))
+Abram doet dat wel. Samen met zijn vrouw Saraï en zijn neef Lot gaat hij in het land Kanaän wonen.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=12&cs-versnummer-3=1-4&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 12:1-4]].))
 Hiermee is het einddoel echter niet bereikt. “Gods wereld” is namelijk bezet. De nakomelingen van Cham zijn er de baas. Het gaat hier om afstammelingen van Kanaän, de vierde zoon van Cham. Abram kan slechts als een vreemdeling tussen hen in wonen.
@@ Regel 392: / Regel 386: @@
 Bovendien lijkt alles van korte duur te zijn. Abrams vrouw Saraï is namelijk onvruchtbaar.
-God denkt daar echter anders over. God belooft Saraï en haar man een nageslacht dat niet te tellen is. Saraï zou moeder worden en Abram vader. Het woordje ‘vader’ zit zelfs in Abrams naam. Die betekent namelijk ‘verheven vader’. God belooft Abram een enorm nageslacht. Een nageslacht dat het land Kanaän zal krijgen.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+15%3A5-7&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 15:5-7]].))
+God denkt daar echter anders over. God belooft Saraï en haar man een nageslacht dat niet te tellen is. Saraï zou moeder worden en Abram vader. Het woordje ‘vader’ zit zelfs in Abrams naam. Die betekent namelijk ‘verheven vader’. God belooft Abram een enorm nageslacht. Een nageslacht dat het land Kanaän zal krijgen.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=15&cs-versnummer-3=5-7&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 15:5-7]].))
 Al Gods beloften lijken loze praatjes. Als Abram en Saraï oud zijn, zijn ze namelijk nog steeds kinderloos.
-Maar dan verandert God de naam van Saraï in Sara en de naam van Abram in Abraham.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+17%3A4%2C5%2C15&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 17:4,5,15]].)) Iemands naam staat voor iemands wezen, dus God verandert hun wezen.
+Maar dan verandert God de naam van Saraï in Sara en de naam van Abram in Abraham.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=17&cs-versnummer-3=4-15&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 17:4-15]].)) Iemands naam staat voor iemands wezen, dus God verandert hun wezen.
 Saraï eindigt met een [[10_jod|jōd]] en Sara eindigt met een [[5_he|hē]]. De getalswaarde van de //jōd// is 10 en de getalswaarde van de //hē// is 5. Dat betekent dat er een 5 van haar naam afvalt. Een //hē// dus. Deze //hē// komt bij Abram terecht. Daarom heet hij nu Abraham.
@@ Regel 408: / Regel 402: @@
 Als we afgaan op onze //nèfèsj//, op dat wat we kunnen begrijpen en ervaren, klinkt dat alles ons absurd in de oren. We bevinden ons hier echter in de wereld van de //nəsjamah//, de wereld van het geloof.
-Volgens het Nieuwe Testament is geloven iets zeker weten dat je niet ziet.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Hebree%EBn+11%3A1&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Hebreeën 11:1]].)) Dat is de wereld waar de //nəshamah// in leeft.
+Volgens het Nieuwe Testament is geloven iets zeker weten dat je niet ziet.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=58&cs-bijbelhoofdstuk-2=11&cs-versnummer-3=1-1&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Hebreeën 11:1]].)) Dat is de wereld waar de //nəshamah// in leeft.
 Abraham, die de lijn van die //nəshamah// doorzet, wordt door de joden, de christenen en de moslims als de “vader van het geloof” gezien. Die vader bevindt zich in ons allemaal.
@@ Regel 418: / Regel 412: @@
 Izak, de zoon van Abraham, is de tweede stamvader.
-In het Hebreeuws schrijf je Izak als //Jitschaq//, wat ‘hij lacht’ betekent. Iedereen lacht namelijk als ze van hem horen.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+17%3A15-19%3B+18%3A9-15%3B+21%3A1-7&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 17:15-19; 18:9-15; 21:1-7]].)) Iedereen vindt het vreemd dat hij hier zomaar is. Normaal gesproken had dat namelijk nooit gekund.
+In het Hebreeuws schrijf je Izak als //Jitschaq//, wat ‘hij lacht’ betekent. Iedereen lacht namelijk als ze van hem horen.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=17&cs-versnummer-3=15-19&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 17:15-19]], [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=18&cs-versnummer-3=9-15&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 18:9-15]] en [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=21&cs-versnummer-3=1-7&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 21:1-7]].)) Iedereen vindt het vreemd dat hij hier zomaar is. Normaal gesproken had dat namelijk nooit gekund.
 Maar het wordt nog veel vreemder. Als Izak een man van 37 is, vraagt God hem namelijk weer terug. Zijn vader Abraham moet hem aan God “offeren”.
@@ Regel 424: / Regel 418: @@
 Het Hebreeuwse woord voor “offer” is //qorban//. //Qorban// is afgeleid van //qaràb//, wat ‘naderen, dichtbij komen’ betekent. Omdat God één is, kunnen we niet zomaar bij Hem komen. Als we dat toch doen, ziet dat er uit alsof het met ons gedaan is. Vandaar het woord “offer”.
-De gang van Abraham en Izak naar God is dus eigenlijk een stervensgang. Izak loopt met het offerhout op zijn rug, met zijn vader mee naar de plaats waar hij geslacht zal worden.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+22%3A6&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 22:6]].))
+De gang van Abraham en Izak naar God is dus eigenlijk een stervensgang. Izak loopt met het offerhout op zijn rug, met zijn vader mee naar de plaats waar hij geslacht zal worden.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=22&cs-versnummer-3=6-6&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 22:6]].))
-De christelijke traditie ziet daarin een verband met de [[http://nl.wikipedia.org/wiki/Kruisweg_%28religie%29|kruisweg]] van Jezus. Volgens het evangelie van Johannes liep Jezus namelijk met het kruishout op zijn rug, naar de executieplaats.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Johannes+19%3A16-18&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Johannes 19:16-18]].))
+De christelijke traditie ziet daarin een verband met de [[http://nl.wikipedia.org/wiki/Kruisweg_%28religie%29|kruisweg]] van Jezus. Volgens het evangelie van Johannes liep Jezus namelijk met het kruishout op zijn rug, naar de executieplaats.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=43&cs-bijbelhoofdstuk-2=19&cs-versnummer-3=16-18&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Johannes 19:16-18]].))
-Volgens de oude christelijke Bijbelcommentator [[http://vroegekerk.nl/content.php?id=7|Origenes]] gaat het in beide gevallen om een vader die zijn zoon offert. Bij Izak is de vader [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+22%3A16%2C17&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Abraham]] en bij Jezus [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Romeinen+8%3A32&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|God zelf]].((Zie Daniélou, Jean (1993) //Sacramentum futuri. Studie over de wortels van de bijbelse typologie//, p. 117-130.))
+Volgens de oude christelijke Bijbelcommentator [[http://vroegekerk.nl/content.php?id=7|Origenes]] gaat het in beide gevallen om een vader die zijn zoon offert. Bij Izak is de vader [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=22&cs-versnummer-3=3-3&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Abraham]] en bij Jezus [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=45&cs-bijbelhoofdstuk-2=8&cs-versnummer-3=3-3&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|God zelf]].((Zie Daniélou, Jean (1993) //Sacramentum futuri. Studie over de wortels van de bijbelse typologie//, p. 117-130.))
 {{ http://4.bp.blogspot.com/-FvJYgV2zIcE/UIcFMRaOdOI/AAAAAAAAAVY/Man70hkADFE/s1600/the-sacrifice-of-isaac-granger.jpg?510 = |De binding van Izak, in 1956 geschilderd door Marc Chagall. In de rechterbovenhoek zie je Jezus die het kruis draagt. }}
-Jezus geloofde dat God hem na zijn dood aan het kruis weer levend zou maken.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Markus+8%3A31-33%3B+9%3A31%2C32%3B+10%3A32-34&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Markus 8:31-33; 9:31,32; 10:32-34]].)) En ook Abraham bleef er volgens het Nieuwe Testament aan vasthouden dat God Izak na het offer weer levend kon maken.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Hebree%EBn+11%3A17-19&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Hebreeën 11:17-19]].))
+Jezus geloofde dat God hem na zijn dood aan het kruis weer levend zou maken.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=41&cs-bijbelhoofdstuk-2=8&cs-versnummer-3=31-33&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Marcus 8:31-33]], [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=41&cs-bijbelhoofdstuk-2=9&cs-versnummer-3=31-33&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Marcus 9:31,32]] en [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=41&cs-bijbelhoofdstuk-2=10&cs-versnummer-3=32-34&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Marcus 10:32-34]].)) En ook Abraham bleef er volgens het Nieuwe Testament aan vasthouden dat God Izak na het offer weer levend kon maken.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=58&cs-bijbelhoofdstuk-2=11&cs-versnummer-3=17-19&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Hebreeën 11:17-19]].))
 Beiden komen volgens de Bijbel inderdaad levend van hun offergang terug.
@@ Regel 442: / Regel 436: @@
 Izak staat net als Abraham voor de “wereld van God”. Er is echter ook nog een andere zoon van Abraham, namelijk Ismaël.((De joden brengen Ismaël vaak in verband met de Arabieren en de islam. Met deze uitspraak is voorzichtigheid geboden. “Izak” en “Ismaël” leven namelijk in ieder van ons.))
-In het boek Genesis staat Ismaël voor “onze wereld”. Abraham heeft Ismaël verwekt bij een andere vrouw. Bij //Hagar//, wat ‘vreemdeling’ betekent. //Hagar// komt uit //Mitsràjim//, dat in onze vertalingen “Egypte” genoemd wordt.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+16%3A1-3&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 16:1-3]].))
+In het boek Genesis staat Ismaël voor “onze wereld”. Abraham heeft Ismaël verwekt bij een andere vrouw. Bij //Hagar//, wat ‘vreemdeling’ betekent. //Hagar// komt uit //Mitsràjim//, dat in onze vertalingen “Egypte” genoemd wordt.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=16&cs-versnummer-3=1-3&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 16:1-3]].))
 //Mitsràjim// is de tweede zoon van Cham. Hier komt dus een verbinding tot stand tussen Sem en Cham, tussen een Hebreeër en een nakomeling van //Mitsràjim//, tussen Gods wereld en onze wereld.
@@ Regel 454: / Regel 448: @@
 Zoals ik al schreef, eindigt //bara// met een [[1_alef|alèf]]. De getalswaarde van de //alèf// is de 1. Scheppen eindigt dus met de éénheid. Ismaël komt dus in verbinding met de éénheid, met de Ene, met de Schepper Zelf.
-Ook in Ismaëls naam zie je al dat God hem niet vergeet. In het Hebreeuws schrijf je Ismaël namelijk als //Jisma’el//, wat ‘God hoort’ betekent.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+17%3A20%3B+21%3A15-21&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 17:20; 21:15-21]].))
+Ook in Ismaëls naam zie je al dat God hem niet vergeet. In het Hebreeuws schrijf je Ismaël namelijk als //Jisma’el//, wat ‘God hoort’ betekent.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=17&cs-versnummer-3=20-20&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 17:20]] en [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=21&cs-versnummer-3=15-21&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 21:15-21]].))
-Uiteindelijk komen Izak en Ismaël weer bij elkaar. Als Abraham sterft, staan Izak en Ismaël broederlijk naast elkaar om hun vader te begraven.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+25%3A7-9&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 25:7-9]].))
+Uiteindelijk komen Izak en Ismaël weer bij elkaar. Als Abraham sterft, staan Izak en Ismaël broederlijk naast elkaar om hun vader te begraven.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=25&cs-versnummer-3=7-9&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 25:7-9]].))
 Volgens de Joodse Overlevering is Ismaël ook al aanwezig als Izak met Abraham zijn offergang maakt. Ismaël is dan 50 jaar. 50 is het getal van de andere wereld, voor de wereld van God. Als Ismaël 50 wordt, betreedt hij Gods wereld, de wereld van het geloof, de wereld van zijn vader Abraham.((Zie ook Weinreb, F (1981), //De Aartsvaders//, p. 35-38.))
@@ Regel 462: / Regel 456: @@
 Voor het eerst wordt hier de tweeheid in het boek Genesis doorbroken. Voor het eerst komen onze wereld en de wereld van God bij elkaar.
-God wil namelijk dat alle volkeren, alle //gojim//, in Abraham gezegend worden.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+18%3A18&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 18:18]].))
+God wil namelijk dat alle volkeren, alle //gojim//, in Abraham gezegend worden.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=18&cs-versnummer-3=18-18&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 18:18]].))
 God heeft niet alleen onze //nəsjamah// op het oog, maar ook onze //nèfèsj//.
@@ Regel 482: / Regel 476: @@
 In het Hebreeuws spreek je Ezau uit als //’Esaw//. //‘Esaw// is verwant aan //’asah//’ wat ‘hard werken’ betekent. Ezau denkt dat je hier alleen maar kunt overleven door je uiterste best te doen. Van Jakobs stiekeme gedoe begrijpt hij helemaal niets.
-Jakob troggelt Ezau z’n eerstgeboorterecht af.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+25%3A27-34&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 25:27-34]].)) Eerstgeborenen moeten voor hun familie het contact met God onderhouden. Volgens [[http://nl.wikipedia.org/wiki/Rasji|Rasji]] heeft Ezau daar geen zin in. Daarom verkoopt hij het aan zijn broer.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 311,312.))
+Jakob troggelt Ezau z’n eerstgeboorterecht af.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=25&cs-versnummer-3=27-34&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 25:27-34]].)) Eerstgeborenen moeten voor hun familie het contact met God onderhouden. Volgens [[http://nl.wikipedia.org/wiki/Rasji|Rasji]] heeft Ezau daar geen zin in. Daarom verkoopt hij het aan zijn broer.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 311,312.))
 Ezau staat voor de //nèfèsj//, de ziel die in “deze wereld” leeft.
@@ Regel 492: / Regel 486: @@
 ‘//De stem is de stem van Jakob, maar de handen zijn Esau’s handen!//’((Genesis 27:22 in de vertaling van Pieter Oussoren.))
-De vermomming is echter zo goed dat Izak Jakob de zegen voor “deze wereld” geeft. De zegen voor de wereld die van Ezau is.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+27%3A1-40&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 27:1-40]].))
+De vermomming is echter zo goed dat Izak Jakob de zegen voor “deze wereld” geeft. De zegen voor de wereld die van Ezau is.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=27&cs-versnummer-3=1-40&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 27:1-40]].))
-Zo haalt Jakob zich de haat van zijn broer Ezau op de hals. Hij vlucht naar Charan, waar zijn familie woont(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+27%3A41-45&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 27:41-45]].)) en waar hij twintig jaar voor zijn neef Laban werkt.
+Zo haalt Jakob zich de haat van zijn broer Ezau op de hals. Hij vlucht naar Charan, waar zijn familie woont(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=27&cs-versnummer-3=41-45&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 27:41-45]].)) en waar hij twintig jaar voor zijn neef Laban werkt.
-Wanneer Jakob met twee vrouwen en elf zonen terugreist, komt zijn broer Ezau hem met 400 man tegemoet.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+32%3A3-12&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 32:3-12]].))
+Wanneer Jakob met twee vrouwen en elf zonen terugreist, komt zijn broer Ezau hem met 400 man tegemoet.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=32&cs-versnummer-3=3-12&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 32:3-12]].))
 is de getalswaarde van de Hebreeuwse letter [[400_thaw|thaw]]. Het beeld van de //thaw// is het kruis. Dat kruis staat voor een eindeloze gevangenschap in deze wereld. Dat voorspelt dus niet veel goeds voor Jakob.
@@ Regel 502: / Regel 496: @@
 In de nacht vindt een gevecht met een geheimzinnig wezen plaats. Volgens Rasji is dat wezen de geestelijke macht achter Ezau. Deze macht kan Jakob er niet onder krijgen. Als de zon opkomt, wil het wezen weg gaan. Jakob wil het wezen echter alleen laten gaan als het hem zegent. Dat gebeurt vervolgens. Volgens Rasji erkent de macht achter Ezau zo het recht van Jakob op de zegen.
-Het wezen noemt Jakob nu Israël, //Jisrael//, ‘hij (die een) heerser (is van) God’.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+32%3A23-32&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 32:23-32]].)) Volgens Rasji erkent het wezen hiermee dat Jakob Ezau’s macht gebroken heeft.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 420, 421.))
+Het wezen noemt Jakob nu Israël, //Jisrael//, ‘hij (die een) heerser (is van) God’.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=32&cs-versnummer-3=23-32&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 32:23-32]].)) Volgens Rasji erkent het wezen hiermee dat Jakob Ezau’s macht gebroken heeft.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 420, 421.))
+De volgende dag vindt een verzoening met Ezau plaats.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=33&cs-versnummer-3=1-4&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 33:1-4]].)) Ezau kust Jakob zelfs. In de [[degeschiedenisvanhethebreeuws#5.2. De Masoretische tekst|Masoretische tekst]] staan er stippen boven de zes letters van het Hebreeuwse woord dat vertaald is met ‘en hij kuste hem’. Volgens Rasji betekenen die stippen dat Ezau medelijden met Jakob kreeg en zijn haat tegen hem vergat.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 424, 425.))
-De volgende dag vindt een verzoening met Ezau plaats.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+33%3A1-4&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 33:1-4]].)) Ezau kust Jakob zelfs. In de [[degeschiedenisvanhethebreeuws#5.2. De Masoretische tekst|Masoretische tekst]] staan er stippen boven de zes letters van het Hebreeuwse woord dat vertaald is met ‘en hij kuste hem’. Volgens Rasji betekenen die stippen dat Ezau medelijden met Jakob kreeg en zijn haat tegen hem vergat.((Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 424, 425.))
+Jakob wil Ezau nu zegenen.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=33&cs-versnummer-3=11-11&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 33:11]].))
-Jakob wil Ezau nu zegenen.((Zie Genesis 33:11. In vele vertalingen wordt gesproken over een gift, maar in het Hebreeuws staat //birchathī//, wat ‘mijn zegen’ betekent.)) Ezau wil dat niet, maar Jakob dringt er zo sterk bij hem op aan dat hij overstag gaat. Door Ezau te zegenen, maakt Jakob hem deelgenoot van de zegen die zijn vader Izak hem gaf.
+Ezau wil dat niet, maar Jakob dringt er zo sterk bij hem op aan dat hij overstag gaat. Door Ezau te zegenen, maakt Jakob hem deelgenoot van de zegen die zijn vader Izak hem gaf.
 Zoals ik al schreef, staat Jakob voor de “wereld van God” en Ezau voor “deze wereld”. De verzoening tussen Jakob en Ezau is dus de verzoening tussen de wereld van God en deze wereld.
@@ Regel 526: / Regel 522: @@
 Hier zijn de rollen dus omgedraaid. Hier is de boosdoener niet degene die voor “onze wereld”, voor de //nèfèsj// staat, maar degenen die voor “Gods wereld”, voor de //nəsjamah// staan. De moordlustige zoons zijn namelijk kinderen van Lea, dus vertegenwoordigers van “Gods wereld”. Het slachtoffer is een kind van Rachel, dus een vertegenwoordiger van “onze wereld”. Lea’s zonen kunnen niet uitstaan dat Rachels zoon zo belangrijk is voor hun vader en willen hem uit de weg ruimen.
-Juda, de vierde zoon van Lea, heeft echter een ander idee. Op Juda’s aanraden verkopen zijn broers Jozef aan Ismaëlieten, die hem naar //Mitsràjim// brengen.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+37%3A3-35&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 37:3-35]].))
+Juda, de vierde zoon van Lea, heeft echter een ander idee. Op Juda’s aanraden verkopen zijn broers Jozef aan Ismaëlieten, die hem naar //Mitsràjim// brengen.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=37&cs-versnummer-3=3-35&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 37:3-35]].))
 //Mitsràjim// is het volk dat Chams tweede zoon heeft voortgebracht. //Mitsràjim// staat, net als Jozef voor onze wereld. Toch is er een groot verschil:
@@ Regel 545: / Regel 541: @@
 De Joodse Overlevering noemt Jozef de enige nakomeling van Adam die niet van de boom van de kennis van goed en kwaad eet. Ze zegt zelfs dat hij //Adam Qadmon// is, de oorspronkelijke mens, de mens van voor de splitsing.((Weinreb, F (1972) //De weg door de tempel//, p. 24.))
-Als al haar plannetjes mislukken, gilt de vrouw dat Jozef haar probeert aan te  randen.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+39%3A2-19&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 39:2-19]].))
+Als al haar plannetjes mislukken, gilt de vrouw dat Jozef haar probeert aan te  randen.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=39&cs-versnummer-3=2-19&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 39:2-19]].))
 Jozef belandt in de gevangenis. Het Hebreeuwse woord voor gevangenis is //bejt ha-sohàr//, ‘huis (van) de rondheid’. Die rondheid betekent dat daar alles in cirkels loopt, dat alles wat je daar doet zinloos is.
-Zelfs in deze gevangenis heeft Jozef echter succes. De baas van de gevangenis geeft Jozef alle gevangenen en al wat zij doen in zijn hand.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+39%3A20-23&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 39:20-23]].))
+Zelfs in deze gevangenis heeft Jozef echter succes. De baas van de gevangenis geeft Jozef alle gevangenen en al wat zij doen in zijn hand.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=39&cs-versnummer-3=20-23&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 39:20-23]].))
 Beide keren wordt Jozef dus de heer van een huis. Eerst van het huis van Potifar en dan van het “huis van de rondheid”. Het Hebreeuwse woord voor huis is [[2_beth|bēth]]. De getalswaarde van de //bēth// is 2. Jozef wordt dus heer van de tweeheid.
-Uiteindelijk komt Jozef bij de Farao zelf terecht. Ook de Farao maakt hem heer over zijn huis, zijn tweeheid. In dat geval is dat heel //Mitsràjim//.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+41%3A40&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 41:40]].))
+Uiteindelijk komt Jozef bij de Farao zelf terecht. Ook de Farao maakt hem heer over zijn huis, zijn tweeheid. In dat geval is dat heel //Mitsràjim//.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=41&cs-versnummer-3=40-40&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 41:40]].))
 In de verhalen over Jozef komt de Hebreeuwse stam [[80_pe|pē]] - [[200_resj|rēsj]] telkens terug. Deze stam [[80_pe|pē]] - [[200_resj|rēsj]] betekent ‘vrucht’, ‘vruchtbaarheid’.
@@ Regel 561: / Regel 557: @@
 Het //tweede// woord met deze stam is “Farao”. In het Hebreeuws schrijf je Farao als //Pàr’oh//. //Pàr’oh// kun je vertalen als ‘vrucht (van de) veelheid’.
-Het //derde// woord met deze stam is “koe”. In [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+41%3A1-24&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 41:1-24]] droomt Farao namelijk over zeven dikke koeien die uit de rivier komen. Het Hebreeuwse woord voor koe is //parah//, wat ook ‘vruchtbaarheid’ kan betekenen. Deze vruchtbaarheid is echter een tijdelijke zaak. De dikke koeien worden namelijk opgegeten door zeven magere koeien.
+Het //derde// woord met deze stam is “koe”. In [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=41&cs-versnummer-3=1-24&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 41:1-24]] droomt Farao namelijk over zeven dikke koeien die uit de rivier komen. Het Hebreeuwse woord voor koe is //parah//, wat ook ‘vruchtbaarheid’ kan betekenen. Deze vruchtbaarheid is echter een tijdelijke zaak. De dikke koeien worden namelijk opgegeten door zeven magere koeien.
 //Mitsràjim// is het land van de vruchtbaarheid. Toch is er iets mis met die vruchtbaarheid. Bij Potifar is er helemaal geen vrucht, bij Farao zijn er vele vruchten, maar diezelfde Farao droomt dat die vruchtbaarheid slechts een tijdelijke zaak is.
@@ Regel 579: / Regel 575: @@
 Als de broers met Benjamin bij Jozef zijn, biedt hij hen een feestmaal aan. Hij geeft Benjamin vijf maal zoveel voedsel als hen, om te testen of ze jaloers op hem worden. Daarna laat hij Benjamin in de problemen komen, om te weten te komen of ze voor hem opkomen.
-Dezelfde Juda die Jozef verkocht heeft, biedt zich nu in Benjamins plaats als slaaf aan.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+44%3A32-34&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 44:32-34]].)) Als Jozef dat ziet, kan hij zich niet meer inhouden. Huilend maakt hij zich aan zijn broers bekend.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+45%3A1-7&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 45:1-7]].))
+Dezelfde Juda die Jozef verkocht heeft, biedt zich nu in Benjamins plaats als slaaf aan.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=44&cs-versnummer-3=32-34&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 44:32-34]].)) Als Jozef dat ziet, kan hij zich niet meer inhouden. Huilend maakt hij zich aan zijn broers bekend.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=45&cs-versnummer-3=1-7&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 45:1-7]].))
 {{ http://www.christsein.com/chagalljosephbrueder.jpg?470 = |Dit schilderij uit 1931 van Marc Chagall heet “Jozef maakt zich aan zijn broers bekend” }}
@@ Regel 585: / Regel 581: @@
 De hele familie van Jakob trekt dan naar //Mitsràjim//. In hoofdstuk 46 wordt gesproken over 66 mensen. Jozef en zijn beide zonen zijn al in //Mitsràjim//. Totaal is dat 69.
-In de tekst wordt echter een totaal van 70 genoemd.(([[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Genesis+46%3A27&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Genesis 46:27]].)) De ontbrekende persoon is volgens Rasji, Jochebed. Die wordt namelijk geboren als de stoet in //Mitsràjim// aankomt.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Numeri+26%3A59&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Numeri 26:59]]. Zie ook Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 584, 585.)) Jochebed is de moeder van Mozes, de schrijver van de //Thorah//.((Zie [[dethorah#2. De schrijver van de Thorah|De schrijver van de Thorah]].))
+In de tekst wordt echter een totaal van 70 genoemd.(([[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=1&cs-bijbelhoofdstuk-2=46&cs-versnummer-3=27-27&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Genesis 46:27]].)) De ontbrekende persoon is volgens Rasji, Jochebed. Die wordt namelijk geboren als de stoet in //Mitsràjim// aankomt.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=4&cs-bijbelhoofdstuk-2=26&cs-versnummer-3=59-59&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Numeri 26:59]]. Zie ook Onderwijzer, A.S (1895) //Nederlandsche vertaling van den Pentateuch// (met het commentaar van Rasji), I, p. 584, 585.)) Jochebed is de moeder van Mozes, de schrijver van de //Thorah//.((Zie [[dethorah#2. De schrijver van de Thorah|De schrijver van de Thorah]].))
 In paragraaf [[hetboek_genesis#4.6. 70 volkeren|4.6.]] schreef ik dat 70 het getal van de volkeren was. Dit getal komt nu dus terug bij het volk Israël zelf. Dat komt door hen die deel uit zijn gaan maken van //Mitsràjim//, het rijk van deze wereld, namelijk Jochebed, Jozef en Jozefs zonen.
@@ Regel 613: / Regel 609: @@
 Ook hier staat Juda weer voor de verbinding met het Goddelijke en Jozef voor de verbinding met onze wereld.
-De profeet Ezechiël spreekt over Juda en Jozef als ze weer bij elkaar komen. De dood is dan verleden tijd. Verspreide botten zijn dan veranderd in levende mensen.((Zie [[http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Ezechi%EBl+37&id42=1&id17=1&id47=1&l=nl&set=10|Ezechiël 37]].))
+De profeet Ezechiël spreekt over Juda en Jozef als ze weer bij elkaar komen. De dood is dan verleden tijd. Verspreide botten zijn dan veranderd in levende mensen.((Zie [[http://www.naardensebijbel.nl/?search-class=DB_CustomSearch_Widget-db_customsearch_widget&widget_number=preset-default&-0=vers&cs-booknr-1=14&cs-bijbelhoofdstuk-2=37&cs-versnummer-3=&cs-bijbelvers_v1-4=&search=Zoeken|Ezechiël 37]].))
 Volgens de Joodse Overlevering komt zowel uit Juda als uit Jozef de Messias, de verlosser, voort. Uit Jozef de lijdende Messias en uit Juda de overwinnende Messias. Deze twee blijken één te zijn.

Lodebar

Site-hulpmiddelen

Gebruikershulpmiddelen

Verschillen

Paginahulpmiddelen