Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisieVorige revisieVolgende revisie | Vorige revisie | ||
| detienwoorden [2014/04/29 13:54] – josquak | detienwoorden [2016/02/03 11:09] (huidige) – josquak | ||
|---|---|---|---|
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| - | ======Wat God zegt====== | + | ======De Tien Woorden====== |
| - | =====1. | + | =====1. |
| - | De belangrijkste tekst uit de [[dethorah|Thorah]], de kern van de [[dehebreeuwsebijbel|Hebreeuwse Bijbel]], | + | In het Jodendom is geen boek belangrijker dan de [[dethorah|Thorah]]. De //Thorah// is de kern van de [[dehebreeuwsebijbel|Hebreeuwse Bijbel]], |
| - | Deze “Tien Woorden” worden ingeleid | + | Een boek, schrijf ik, maar eigenlijk is hier sprake van vijf boeken die volgens de [[weinrebendejoodseoverlevering|Joodse Overlevering]] stuk voor stuk door [[dethorah#2. De schrijver van de Thorah|Mozes]] geschreven zijn. |
| - | ‘//God spreekt al déze woorden | + | In die vijf boeken wordt driemaal gesproken over “tien woorden”. Eénmaal in het boek [[hetboek_exodus|Exodus]], |
| - | In de oude [[http:// | + | Bij deze tien woorden moet je niet letterlijk aan tien woorden denken. Het gaat om tien stukjes tekst die samen uit 172 [[hethebreeuws|Hebreeuwse]] woorden ofwel 620 Hebreeuwse letters bestaan. |
| - | ‘//Toen sprak God al deze woorden, zeggende://’ | + | De inhoud van deze tien stukjes tekst vind je op twee plaatsen in de //Thorah//. De eerste plaats is [[http://www.naardensebijbel.nl/? |
| - | Niets bijzonders zou je zeggen. | + | Alles goed en wel zul je misschien |
| - | Begrijp me goed, ik zeg niets over het vertaalwerk van Oussoren en de Statenvertalers. Die hebben prima werk afgeleverd. Het probleem heeft te maken met het Hebreeuws zelf. Die taal is zo diep en zo rijk, dat vertalers veel buiten beschouwing moeten laten. | + | Volgens [[weinrebenwaarheid|Friedrich Weinreb]] is dat alles echter niet zo ouderwets als het lijkt. Volgens hem zit er diep in ons allemaal iets joods. Iets dat zo diep in ons zit dat we het niet eens aan kunnen tonen.((Zie [[dehebreeuwsebijbel# |
| - | In een eenvoudig inleidend zinnetje als dit zitten al zoveel betekenissen verborgen | + | Die // |
| - | Omdat het Hebreeuws in dit document een hoofdrol speelt, is het handig als je eerst mijn document [[hethebreeuws|Het Hebreeuws]] doorlees. | + | Als Weinreb gelijk heeft, gaan die joodse geschriften ons allemaal aan, in welke tijd of plaats we ook leven en welke levensovertuiging we er ook op nahouden. En dat geldt dan ook voor die speciale tekst die joden de “Tien Woorden” noemen. |
| - | Over de Hebreeuwse grammatica vind je meer in mijn document [[degrammaticavanhethebreeuws|De grammatica van het Hebreeuws]]. | ||
| + | =====2. Woorden van de overzijde===== | ||
| - | =====2. De zin in het Hebreeuws===== | ||
| + | ====2.1. Als twee werelden samenkomen==== | ||
| - | ====2.1. De zin zelf==== | + | [[hetboek_exodus|Exodus]], |
| - | In het Hebreeuws staat er in Exodus 20:1: | + | // |
| - | // | + | Bedoeld wordt niet dat daar allemaal angsthazen wonen. Het gaat hier om een angst die wij allemaal kennen, hoe dapper we verder ook zijn. Het gaat hier om de angst dat ons diepste vermoeden een illusie zal blijken te zijn. Het vermoeden dat alles en iedereen in de grond van de zaak één is, hoeveel tegenstellingen wij ook in ons en rondom ons ervaren. Het vermoeden dat het Wezen dat de joden “de Ene” en “de Enige” noemen werkelijk bestaat en dat er iets in ons is dat die “Ene”, die “Enige” weerspiegelt. |
| + | In // | ||
| + | In Exodus 3 t/m 15 wordt echter beschreven hoe die ene God zelf het initiatief neemt, hoe Hij zijn volk uit de greep van de angst ontrukt.((Zie [[http:// | ||
| - | ====2.2. De waw aan het begin==== | + | Enkele hoofdstukken later, in [[http:// |
| - | Het eerste | + | Het Hebreeuwse woord voor berg is //hàr//. //Hàr// is verwant met //harah// wat ‘zwanger’ betekent. Een zwangere vrouw heeft een geheim in zich. Een geheim dat op een gegeven moment hier op deze wereld, onthuld zal worden. Die onthulling is de geboorte van het kind. |
| - | [[degrammaticavanhethebreeuws# | + | Ook op de berg Sinaï is sprake van een geheim. Het geheim dat God afdaalt naar onze wereld. |
| - | In woorden met een stam zitten zoveel betekenissen verborgen dat ze een zin rijk en diep maken. Toch wordt een zin pas een zin door dat “kleine grut” dat om die woorden heen staat. Dat “kleine grut” bestaat soms maar uit één letter, die als voorvoegsel | + | Een geheim, want het gaat hier eigenlijk om iets onmogelijks. God is een Wezen waarvan je het bestaan niet eens aan kunt tonen. Hoe kan dat Wezen nu de wereld |
| - | //Wà// bestaat uit de letter [[1_waw|waw]] | + | Toch zegt de tekst dat God afdaalt naar een hoog punt in onze wereld |
| - | In de Hebreeuwse | + | Het Hebreeuwse |
| - | Zoals elke Hebreeuwse letter heeft de //waw// een [[hethebreeuws# | + | Mozes beantwoordt Gods roep en klimt de berg op. |
| - | Volgens | + | Het Hebreeuwse woord voor ‘opklimmen’ is // |
| - | De mens is dus bedoeld als de // | + | Zo komen onze wereld en de wereld |
| - | Het Hebreeuwse woord voor “scheppen” is //bara//. //Bara// bestaat uit de letters [[2_beth|bēth]], | ||
| - | De 2 staat voor de tweeheid en de 200 is daar de verst ontwikkelde vorm van. Schepping is in eerste instantie namelijk tweemaking. God maakt allerlei zaken en zet daar andere zaken tegenover. | ||
| - | Daarmee is de schepping echter niet afgelopen. Het woord //bara//, ‘scheppen’ eindigt met een [[1_alef|alèf]], | + | ====2.2. De Ene spreekt==== |
| - | Hoe maakt de mens dat alles één? | + | Als Mozes de plek bereikt heeft waar God is afgedaald, spreekt God met hem. Dat spreken vindt plaats in de taal waarin ook de rest van de joodse Bijbel beschreven is, namelijk het [[hethebreeuws|Hebreeuws]]. |
| - | Door zich aan de Tien Woorden te houden. De essentie van die woorden | + | Het Hebreeuws |
| - | De éénheid is God zélf. Door lief te hebben, brengen wij mensen | + | In die taal spreekt |
| - | Dat alles betekent het voorvoegsel | + | Volgens de //Mechilta//, een geschrift uit de Joodse Overlevering, |
| + | God is zélf één, dus ook de taal is voor Hem één. Wij, mensen, plaatsen echter schotten tussen de dingen. Voor ons, mensen, staat tegenover elk verschijnsel een tegengesteld verschijnsel. Die tegenstellingen kenmerken ook onze taal. | ||
| + | John Zerzan, de anarchist waar ik in mijn document [[bestaatwaarheid# | ||
| - | ====2.3. De (aan)spraak==== | + | Over zo’n taal spreekt ook de // |
| - | Op het voorvoegsel | + | Hoe zou die taal geklonken hebben? In Exodus 19 wordt gesproken over het steeds aanhoudende geluid van een //sjofar//. Over die //sjofar// vind je meer in paragraaf [[hetboek_exodus# |
| - | //Davàr// heeft dus met “spreken” te maken, maar niet in een vrijblijvende zin. //Davàr// is iets zeggen dat de toehoorders aanspreekt, dat iets bij hen teweeg brengt, dat iets van hen verlangt en hen ook iets belooft.((Zie [[231_poorten# | + | Na dat geluid herhaalt God volgens de //Mechilta// de Tien Woorden, maar nu met een pauze tussen elk woord. Want alleen op die manier kunnen wij, mensen die denken en leven in een wereld van tegenstellingen, die woorden begrijpen. |
| - | De stam //davàr// bestaat uit de letters [[4_daleth|dalèth]], [[2_beth|bēth]] | + | God gebruikt nog wel Zijn eigen taal, het Hebreeuws, maar dan het Hebreeuws dat wij kennen, het Hebreeuws waarin woorden |
| - | Ook geeft ze informatie over de tijdsvorm waarin het werkwoord staat: | + | Daarmee neemt God een enorm risico. Het risico dat wij de woorden en letters uit elkaar trekken en ze op die manier dood maken. Dat zou het einde van de Tien Woorden betekenen. |
| - | De werkwoordsvorm van // | + | Zowel bij de Tien Woorden als bij de hele Hebreeuwse Bijbel zijn de letters en woorden met onzichtbare draden met elkaar verbonden.((Zie [[231_poorten# |
| + | Met deze onzichtbare draden werkt de [[weinrebendejoodseoverlevering|Joodse Overlevering]], | ||
| + | Als God twee van de tien woorden uitgesproken heeft, smeken de joden bij de berg Sinaï Mozes de rest van de woorden alléén aan te horen.((Zie [[http:// | ||
| - | ====2.4. God==== | + | Hun verzoek wordt ingewilligd. |
| - | De “hij” waar ik het in de vorige paragraaf over had, is God zélf. God zélf is hier “voortdurend bezig” met ons “aan te spreken”. | + | In de Bijbeltekst gaan Gods woorden echter gewoon door. Eerst volgen daar de andere acht woorden en daarna een verdere uitleg van de Tien Woorden die “de boekrol van het verbond” wordt genoemd.((Zie [[hetboek_exodus# |
| - | Het Hebreeuwse woord voor God is // | ||
| - | In het Hebreeuws kan het meervoud echter ook iets kwalitatiefs zijn, iets dat het gewone overstijgt.((Zie [[degrammaticavanhethebreeuws# | ||
| + | ====2.3. Gods woord in drie hoedanigheden==== | ||
| + | In [[http:// | ||
| - | ====2.5. Eth en kol==== | + | Het Hebreeuwse woord voor “wezen” of “zijn” is //hajah//. God noemt zich ook zélf het “zijn”. Zijn naam is //JHWH//, wat je zou kunnen vertalen met ‘Hij (die er) is’. |
| - | In de [[degeschiedenisvanhethebreeuws# | + | Van dat “zijn” wil God Mozes nu deelgenoot maken. Dat doet Hij door hem Zijn woord te geven. Dat woord heeft drie hoedanigheden: |
| - | De woorden | + | - De //loechoth//, de “stenen platen”.((Zie paragraaf [[detienwoorden# |
| + | - De //thorah//.((Zie paragraaf [[detienwoorden# | ||
| + | - De //mitswah// ofwel de mondelinge | ||
| - | //Eth// bestaat uit de letters [[1_alef|alèf]] en [[400_thaw|thaw]]. //Alèf// is de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet en //thaw// is de laatste letter van het Hebreeuwse alfabet. Dat alfabet kun je zien als de weg die God aflegt om bij ons mensen te komen. //Eth// zou je dan kunnen vertalen als ‘de hele weg van God, van het begin tot het einde’. | ||
| - | De //alèf// staat voor de éénheid, voor God zélf dus, en de //thaw// staat voor de Godverlatenheid. | ||
| - | Het beeld van de //thaw// is het kruis, het martelwerktuig waarin [[wieisjezus|Jezus]] gehangen heeft. Volgens de christenen begon de weg van Jezus bij God en eindigde die op het kruis, de plek waar hij zich van God verlaten wist. De weg van Jezus is volgens christenen de weg die God zélf gaat om in onze situatie te komen. Daarbij gaat Hij tot het uiterste, tot de //thaw//. | + | ====2.4. De “stenen platen”==== |
| - | De getalswaarde | + | De eerste hoedanigheid |
| - | Misschien hebben de Masoreten daarom onder //eth// een “koning”, een scheidingstekentje gezet. | + | Vroeger werd dit vertaald met “stenen tafelen” en tegenwoordig met “stenen platen”, maar geen van beide vertalingen dekken de lading van deze Hebreeuwse woorden. In beide gevallen denk je namelijk aan levenloze materie, maar hier gaat het om iets heel anders. |
| - | Daarna volgt weer een nieuw gedeelte van de zin. Een gedeelte dat begint | + | Laat ik beginnen |
| - | //Kol// is dus iets heel anders als //eth//. // | + | //Loechoth// wordt voorafgegaan door het woordje //èth//. //Èth// komt van //eth//, dat grammaticaal aangeeft dat we hier met een lijdend voorwerp te doen hebben. // |
| - | //Kol// betekent | + | //Èth-loechoth// zou je dan kunnen vertalen als ‘(het) leven (dat) door alles heen fris en krachtig blijft’. |
| + | Achter // | ||
| + | Zoals ik al schreef, staat het joodse volk voor onze // | ||
| - | ====2.6. Dit Woord==== | + | // |
| - | Na //eth// en //kol// volgt het woord //hà-dəvarīm//. | + | //Èth-loechoth |
| - | //Hà// is alweer “klein grut”. //Hà// is het Hebreeuwse lidwoord. Ons ‘de’ of ‘het’ dus. Met een lidwoord wijs je een woord aan. In dit geval is dat het woord // | ||
| - | Als je iets aanwijst is er ook iets wat je niet aanwijst, iets dat zich voor je verbergt. In dit geval is dat de verborgen kant van de woorden, de kant die je niet in het schrift kunt uitdrukken. | ||
| - | “Woorden” schreef ik, want // | + | ====2.5. De Schriftelijke Thorah==== |
| - | De stam van // | + | De tweede hoedanigheid |
| - | Net als bij //davàr// gaat het hier niet om iets vrijblijvends. //Davar// is een woord dat je ergens bij betrekt, dat iets kan doen, dat een zaak kan worden. Het blijft niet “in de lucht hangen”. Het gebeurt, | + | //Thorah// betekent ‘aanwijzing’. In de //Thorah// wijst God je de juiste richting. Zonder die //Thorah// zou je verdwalen |
| - | ‘//Ja,\\ | + | Ook die //Thorah// geeft God hier aan Mozes. |
| - | zoals neerdaalt de regen\\ | + | |
| - | en de sneeuw uit de hemel,\\ | + | |
| - | en daarheen niet terugkeert\\ | + | |
| - | dan nadat hij de aarde heeft gelaafd, | + | |
| - | haar heeft doen baren en doen uitspruiten, | + | |
| - | en zaad heeft gegeven aan de zaaier\\ | + | |
| - | en brood aan de eter,-\\ | + | |
| - | zo zal mijn woord zijn\\ | + | |
| - | dat wegtrekt uit mijn mond:\\ | + | |
| - | het keert niet ledig tot mij terug,-\\ | + | |
| - | dan nadat het gedaan heeft wat mij behaagt\\ | + | |
| - | en heeft doen lukken\\ | + | |
| - | waarvoor ik het uitzond//’.((De vertaling is van Pieter Oussoren.)) | + | |
| - | Na het zelfstandige naamwoord | + | Deze //Thorah// kennen wij als een geschrift, als vijf in het Hebreeuws geschreven boeken. |
| - | Dit Woord is een geheel. Deze Tien Woorden vormen een éénheid. Daarom staat voor //hà-dəvarīm// het woordje //kol//, het woordje | + | Dat geschrift |
| - | Dat Woord is ook iets dat tot het uiterste gaat. Dat wordt aangegeven | + | // |
| - | God komt met Zijn Woord in de geschapen wereld terecht, de wereld waarin tegenover elk “iets” een “tegen-iets” staat, waarin alles in stukken ligt. Daardoor breekt het zelf ook in stukken. Dat is //eth//. De stukken van het Woord worden vervolgens weer aan elkaar gelijmd. Dat is //kol//. | + | De //Thorah// vormt hier dus één geheel met ons eigenlijke mens-zijn. Ons eigenlijke mens-zijn leeft namelijk helemaal uit die //Thorah//. |
| - | En dat is weer precies wat het Hebreeuwse woord voor “scheppen” betekent. Scheppen begint namelijk met de tweemaking en eindigt met een nieuwe vereniging.((Zie paragraaf [[watgodzegt# | ||
| - | Gods Woord is een Woord dat schept. | ||
| - | Dat alles betekent //eth kol-hà-dəvarīm ha-elèh//. | + | ====2.6. De Mondelinge Thorah==== |
| + | De derde hoedanigheid van het woord is // | ||
| + | //Mitswah// is verwant met // | ||
| - | ====2.7. Zeggen==== | + | Volgens de [[weinrebendejoodseoverlevering# |
| - | Onder het woord // | + | Ook die uitleg krijgt Mozes hier van God. Het is dus niet iets dat de rabbijnen bedacht hebben |
| - | //Wà-jədàber èlohīm eth kol-hà-dəvarīm ha-elèh// is de eerste helft van deze korte zin. | + | Ook voor //hà-mitswah// staat weer //wə//. //Hà-mitswah//, de Mondelinge Thorah, |
| - | Nu volgt de tweede helft. Die tweede helft bestaat maar uit één woordje, namelijk //lemor//. | + | In de volgende afbeelding vat ik dat alles nog eens samen: |
| - | //Lemor// begint met een voorvoegsel, | + | {{ 3_hoedanigheden_woord.png? |
| - | In dit geval fungeert de //lamèd// als een voorzetsel dat ‘tot, in de richting van’ betekent. | ||
| - | God gaat met Zijn woord een bepaalde richting uit. Hij gaat dat woord uítspreken. Op het voorvoegsel volgen namelijk de letters [[1_alef|alèf]], | ||
| - | Als God iets uitspreekt, gaat er iets gebeuren. Dan komt er iets concreets tot stand. | + | ====2.7. De woorden die God schrijft==== |
| - | Volgens de Joodse Overlevering staan de drie letters van //emor// voor de drie elementen. De letter | + | In paragraaf |
| - | Zo ontstaat | + | In de twee daaropvolgende paragrafen lazen we dat dit mens-zijn onlosmakelijk verbonden is met de Schriftelijke en de Mondelinge Thorah, met Gods woorden dus. |
| - | Johannes, één van de auteurs van het Nieuwe Testament((Het Nieuwe Testament is het christelijke commentaar op de Hebreeuwse Bijbel)), schrijft: | + | Al die woorden vat God nu samen in Tien Woorden,((Zie Whitlau, Eli (1987) //Tenachon over de Tora, 12//, p. 186, 193.)) en schrijft |
| - | ‘//Het spreken van God is vlees-en-bloed geworden//’.((Johannes 1:14a in de vertaling van Pieter Oussoren.)) | + | Het Hebreeuwse woord voor schrijven |
| - | ‘//Wat wij hebben gehoord, wat wij met onze ogen hebben gezien, wat wij hebben aanschouwd en onze handen hebben betast van het woord dat leven is//.((1 Johannes 1:1 in de vertaling van Pieter Oussoren.)) | + | God schrijft hier dus alles in die samengebalde tijd op. De Tien Woorden zijn namelijk iets dat voor elke tijd geldt. |
| - | Beide teksten gaan over Jezus. | + | Deze beschreven “platen” overhandigt Hij vervolgens aan Mozes. |
| - | Als God Zijn Woord uitspreekt, wordt alles zo concreet dat je het aan kunt raken. Dat geldt voor Jezus, maar het geldt ook voor al het andere dat er is, voor de hele schepping dus. | + | {{ chagall_10_geboden.jpg?400 = |Dit schilderij uit 1966 is van Marc Chagall en heet “de tien geboden”. }} |
| + | De “stenen platen” staan voor het “materiaal” van ons diepste wezen en de woorden die God erop geschreven heeft staan voor de “inhoud” van onze diepste wezen. Samen vormen zij dat wat wij eigenlijk zijn. | ||
| + | In [[http:// | ||
| - | ====2.8. En nu de hele zin weer==== | + | // |
| - | In de volgende afbeelding heb ik dat alles nog eens samengevat: | + | Dat vrije menselijke bestaan geeft God aan Mozes, die daarmee van de berg afdaalt om het aan zijn volksgenoten te geven. |
| - | {{ exodus_20_1.png? | ||
| - | De hele zin heb ik in het Hebreeuws weergegeven, | ||
| - | Om de zin structuur te geven, heb ik drie kleuren gebruikt: | + | =====3. Onder aan de berg===== |
| - | * Zwart voor de stam van de werkwoorden en de naamwoorden. | ||
| - | * Rood voor de extra letters, de grammaticale letters van deze stamwoorden. | ||
| - | * Blauw voor “klein grut”. | ||
| - | Onder de grammaticale letters heb ik aangegeven wat ze betekenen. “Hij” betekent dat het betreffende woord in de “hij-vorm” staat en “mv” betekent dat er sprake is van een meervoud. | + | ====3.1. Ringen==== |
| - | Onder de twee werkwoorden heb ik extra informatie gezet over de tijd waarin het werkwoord staat en over de werkwoordsvorm. | + | Ondertussen wachten Mozes’ volksgenoten aan de voet van de berg al heel lang op de terugkomst van hun leider. |
| - | Onder al deze gegevens heb ik de uitspraak | + | Mozes zou 40 dagen en nachten wegblijven. 40 is de [[hethebreeuws# |
| - | Helemaal onderaan heb ik een poging gedaan om de zin te vertalen aan de hand van de betekenissen | + | Aan het einde van die tijd hebben Mozes’ volksgenoten hun geloof |
| + | Mozes is een andere wereld binnengegaan, | ||
| + | Aäron vraagt hen daarop de oorringen van hun vrouwen en kinderen bij hem te brengen. | ||
| - | =====3. De Hebreeuwse stammen in de zin===== | + | Het oor is het orgaan waarmee Mozes op de top van de berg naar de woorden van God luistert. De vrouwen en kinderen onder aan de berg dragen daar ringen in. Het Hebreeuwse woord voor ‘ring’ is // |
| + | De ring staat hier dus voor iets dat ons belet naar Gods woorden te luisteren. We hebben het namelijk veel te druk met onze eigen plannen. Dat betekenen die oorringen. | ||
| - | ====3.1. Drie stammen==== | ||
| - | In paragraaf [[watgodzegt# | ||
| - | ‘//God spreekt al déze woorden en zegt://’ | + | ====3.2. Kringen==== |
| - | Onderaan de afbeelding uit de vorige paragraaf heb ik de vertaling weergegeven | + | Van al die eigen plannen maakt Aäron |
| - | ‘//En God is voortdurend bezig met (het) spreken (van) dit Woord, (dat) gescheurd (is en toch weer) heel (is geworden), om (het als volgt) uit (te) spreken:// | + | {{ chagall_gouden_kalf.jpg? |
| - | Mijn zin is een stuk rijker dan die van Oussoren, maar als vertaling behoorlijk ingewikkeld. Toch heb ik er nog lang niet alle betekenissen van de Hebreeuwse woorden | + | Denk nu niet dat alleen primitievelingen zo dom zijn om zich God als een kalf voor te stellen. Wij zijn namelijk allemaal “kalverendienaars”, zelfs als we zeggen |
| - | Maar ook dán waren er dingen weggevallen. Je ziet dan namelijk nog steeds | + | Het Hebreeuwse woord voor kalf is // |
| - | Het bijvoeglijk naamwoord dat ik met “dit” vertaald heb en het zelfstandig naamwoord dat ik met “God” vertaald heb, horen qua betekenis dus bij elkaar. Beide woorden hebben | + | In een wereld waarin alles relatief is, waarin alles om de haverklap verandert, smachten we naar zaken die klaar zijn en kloppen. |
| - | En ook het werkwoord dat ik met “spreken” vertaald heb en het naamwoord dat ik met “Woord” vertaald heb, horen qua betekenis bij elkaar. Beide woorden hebben de stamletters | + | De filosoof Peter Sloterdijk noemt zulke zaken sferen.((Zie [[verdwijnenonzeinstituties# |
| - | Het werkwoord dat ik met “uitspreken” vertaald heb, heeft heel andere stamletters, en bevindt zich dus in een ander betekeniscluster. De stamletters van dat woord zijn [[1_alef|alèf]], | + | Tegenwoordig vinden we het moeilijk om zo’n sfeer met anderen te delen. Tegenwoordig maken we elk onze eigen sfeertjes en proberen anderen daar, in onze omgeving of op het web, enthousiast voor te maken. Tegenwoordig dansen we ieder afzonderlijk om ons eigen gouden kalf. |
| - | Deze drie Hebreeuwse stammen vormen de basis van alle werkwoorden en naamwoorden in de zin. In de komende paragrafen zal ik de betekenis van deze stammen dieper uitspitten. | + | Volgens [[http:// |
| + | // | ||
| + | De kalveren, de cirkels die wij maken, zijn dus de antwoorden die wij geven op de vragen waarmee wij in dit leven geconfronteerd worden. Met behulp van deze antwoorden proberen we ons te bevrijden van de angsten die deze vragen ons inboezemen. | ||
| - | ====3.2. Wat Goddelijk is==== | + | Zulke antwoorden functioneren als onze “goden”, |
| - | We beginnen met de stam met de letters [[1_alef|alèf]], | ||
| - | Hoe je die stam uitspreekt, hangt af van de klinkers. Met tweemaal een // | ||
| - | Eerst //alah//. //Alah// betekent ‘bekrachtigen, | + | ====3.3. Scherven==== |
| - | Het Hebreeuwse woord voor een ‘god’ is //el//. Van dát woord is //alah// afgeleid. Letterlijk betekent //el// ‘iemand die sterk of machtig is’. Daarmee wordt niet bedoeld dat diegene grote spierballen of een grote mond heeft, maar dat zijn kracht in de tijd niet verminderd. | + | Als Mozes met de //èth-loechoth hà-èvèn//, met de “stenen platen” de berg afkomt en zijn volksgenoten om het gouden kalf ziet dansen, is hij verbijsterd en smijt hij de “platen” stuk. |
| - | Het Hebreeuwse woord voor God zélf is // | + | Zoals ik in paragraaf [[detienwoorden#2.4. De “stenen platen”|2.4]] schreef, staan de “platen” voor ons eigenlijke mens-zijn, waarin |
| - | // | + | Omdat het Góds woorden zijn, zijn ze objectief. Op grond daarvan kunnen wij, mensen, vol vertrouwen in de chaos leven. Op grond daarvan kunnen wij in een wereld waarin |
| - | Nu //elèh//, het ándere woord met de stamletters | + | Die woorden blijven geen theorie. Het zijn schèppingswoorden, woorden die iets uítrichten, |
| - | Ook // | + | Het zijn woorden |
| - | Volgens Paulus, één van de auteurs | + | Wij hebben net als Mozes’ volksgenoten onze eigen éénheid in elkaar geflanst, een kring gemaakt waar omheen we dansen en zingen. Zolang we dat doen, heeft onze echte menselijkheid, |
| - | Alles wat je aan kunt wijzen heeft grenzen en God is Degene die deze grenzen vaststelt. Doordat Hij dat doet, kan alles zijn wat het is, kan er niets onder de voet gelopen worden. Daarom noemt de Joodse Overlevering God ook wel de “rechter”, Degene die de wet handhaaft. | + | Vervolgens loopt hij naar dat kalf, die cirkel, toe om het in ontelbare stukken te slaan. Die stukken smijt hij in het water, waar hij de kalverendienaars van laat drinken. |
| - | Het gaat dan niet om zomaar een wet, maar om de scheppingswet, de wet die er voor zorgt dat alles wat er is, zijn plek heeft. Als “rechter” is God daarom ook de “schepper”.((Zie | + | Zoals ik in paragraaf [[detienwoorden# |
| + | [[http://www.naardensebijbel.nl/? | ||
| - | In het [[http:// | + | Ik moet hier denken aan Friedrich Nietzsche, de “filosoof met de hamer”. Ook voor Nietzsche zijn cirkels illusies. Ook voor hem moet alles wat we om ons heen bouwen |
| - | Terug naar het woord //elèh//. Dat woord komt letterlijk voor in de Hebreeuwse zin die ik in dit document bespreek. Het is namelijk onderdeel | + | In 2008, toen er gele vlekken op mijn lichaam verschenen en mijn huisdokter snel een onderzoek |
| - | Nu we weten dat het woord //elèh// verwant is met // | + | Ik was net afgestudeerd en had in de jaren na de dood van mijn vader het besef verloren dat God er voor mij was. Ik weet nog hoe ik op zoek naar houvast mijn boekenkamer betrad en de religieuze werken afging. Maar hoe ik ook zocht, ik vond niets waarmee ik mijn doodsangst te lijf zou kunnen |
| - | ‘//Sinds het begin is er het spreken; dat spreken is God nabij, ja God zelf is dat spreken; het is er sinds het begin, God zo nabij; alles geschiedt daardoor en buiten | + | Toen mijn vrees een paar dagen later ongegrond bleek te zijn, viel er een loden last van mijn schouders. Beter dan ooit begreep ik echter |
| - | Tot slot wil ik de stam van het woord “God” nog eens letter voor letter bekijken: | ||
| - | De eerste letter is een [[1_alef|alèf]]. Deze //alèf// staat voor de éénheid. Deze éénheid is God Zélf. | ||
| - | De tweede | + | =====4. |
| - | De derde letter is een [[5_he|hē]]. Het beeld van de //hē// is het venster. Het venster is iets waardoor je naar buiten kijkt. | ||
| - | De stam van het woord “God” zou je dus letter voor letter kunnen vertalen als ‘(de) éénheid (die ergens) naartoe komt (en die daar) naar uitkijkt’. | + | ====4.1. Aards materiaal==== |
| - | God is een éénheid die niet op zichzelf blijft, maar naar ons, Zijn schepsels, toekomt, en naar ons verlangt. | + | God wil niet meer met Zijn volk optrekken. Hij wil een tussenfiguur met hen meesturen, maar daar wil Mozes niets van weten. Die gaat net zo lang met God in gesprek tot Deze Zijn zwakke plek laat zien. Die zwakke plek is //chen//. //Chen// wordt vaak vertaald met ‘genade’, een ouderwets woord dat ‘goedheid zonder reden’ betekent, goedheid waar niets tegenover hoeft te staan. |
| - | Ik moet denken | + | God vraagt Mozes nieuwe // |
| - | In de volgende afbeelding heb ik alles nog eens samengevat: | + | In paragraaf [[detienwoorden# |
| - | {{ hetwoordgod.png? | ||
| + | ====4.2. Iemand die van ons houdt==== | ||
| - | ====3.3. Wat Gods Woord is (I)==== | + | Mozes neemt die aardse stof naar boven, waar God aan hem voorbijtrekt en Zijn eigenschappen uitspreekt.((Zie [[http:// |
| - | Nu volgt de stam met de letters [[4_daleth|dalèth]], [[2_beth|bēth]] en [[200_resj|rēsj]]. | + | Eerst roept God tweemaal Zijn Naam //JHWH// uit. //JHWH// is Degene die dat wat twee is, weer één maakt. //JHWH// is Degene die neerdaalt in onze wereld, in de wereld waarin tegenover elk iets een tegen-iets staat, om die stukken weer aan elkaar te lijmen”. |
| - | Met de klinkers // | + | Pas daarna spreekt Hij uit dat Hij God is, Degene |
| - | Ik begin met //davàr//. In paragraaf [[watgodzegt# | + | Vervolgens komen de eigenschappen die met //chen//, met ‘goedheid zonder reden’ |
| - | Het andere woord is //davar//. In paragraaf [[watgodzegt# | + | Samen zijn dat dertien eigenschappen. Dertien |
| - | //Davàr// en //davar// hebben | + | Dertien is ook de getalswaarde van het woord //àhàvah//, dat ‘liefde’ betekent.((Het woord //àhàvah// bestaat uit de letters [[1_alef|alèf]], |
| - | In dit geval gaat het om woorden | + | God laat zich hier dus zien als Iemand |
| - | ====3.4. Wat Gods Woord is (II)==== | + | ====4.3. Ons hart==== |
| - | De stam die ik in de vorige paragraaf behandeld heb, heeft drie letters, net als de meeste andere stammen | + | Die liefdevolle God neemt de nieuwe “stenen platen” van Mozes aan en schrijft er voor de tweede keer Zijn Tien Woorden |
| - | Om dieper in de betekenis van zo’n drieletterige stam te komen, kun je hem herleiden tot een tweeletterige stam. Hoe je dat doet heb ik in mijn document | + | Zoals ik al schreef, bestaan die platen uit aards materiaal. [[http:// |
| - | Als voorbeeld heb ik daar de stam met de letters [[4_daleth|dalèth]], | + | Het Hebreeuwse woord voor het “hart” is //lev//, wat ook ‘centrum’ of ‘midden’ kan betekenen. |
| - | In het totaal gaat het om zeven extra betekenissen, die allemaal iets zeggen over woorden, in dit geval over woorden die van God komen. Uit die betekenissen blijkt dat deze woorden: | + | Het hart is een centraal orgaan in ons lichaam. Vanuit dat centrum wordt ons bloed naar alle delen van ons lichaam gestuwd. Toch is het hart in de bijbel meer dan de stuwende spier in onze borstkas. En hetzelfde geldt voor het bloed. |
| - | - Vrij zijn om hun werk te kunnen doen. | + | Volgens [[http:// |
| - | - Hun weg kunnen gaan, ondanks alle pogingen om hen het zwijgen op te leggen. | + | |
| - | | + | |
| - | | + | |
| - | | + | |
| - | - De kern raken. | + | |
| - | - Een plek vormen waar je je thuis kunt voelen. | + | |
| - | In de volgende afbeelding heb ik dat alles nog eens op een rij gezet: | + | De “platen” van ons hart mogen niet hard en onbewegelijk zijn. Ons hart moet buigzaam zijn, bewogenheid kennen. Ons hart moet lief kunnen hebben. |
| - | {{ hetwoordwoord.png? | ||
| - | In de rechterbovenhoek zie je daar de drie letters van de stam [[4_daleth|dalèth]] - [[2_beth|bēth]] - [[200_resj|rēsj]]. De middelste letter heb ik lichtbruin gekleurd. Dat is de letter die niet meedoet in de tweeletterige stam [[4_daleth|dalèth]] - [[200_resj|rēsj]]. Aan de linkerkant vind je de betekenis van de drieletterige stam en daaronder de betekenissen die daarbij komen als je deze stam herleid tot de tweeletterige stam. | ||
| - | Samen drukken ze uit wat woorden in het Hebreeuws zijn, in dit geval wat woorden zijn die van God komen. | + | ====4.4. Liefde tot God en onze naaste==== |
| + | De Bijbeltekst spreekt over twee “platen”. Bij beide “platen” gaat het om liefde. Bij de eerste “plaat”, | ||
| + | Over de liefde tot God spreekt Deuteronomium 6:5. Dat Bijbelvers maakt onderdeel uit van het [[http:// | ||
| - | ====3.5. Wat God uitspreekt==== | + | ‘//Hoor Israël! JHWH, onze God, JHWH (is) één!//’ |
| - | Gods woorden blijven niet bij God. God spreekt Zijn woorden uit. Het Hebreeuwse woord voor ‘uitspreken’ is //amàr//. | + | “Eén” is de vertaling van het Hebreeuwse woord //èchad//. In paragraaf [[detienwoorden# |
| - | In paragraaf [[watgodzegt# | + | Hetzelfde gold voor het woord //àhàvah//, ‘liefde’, |
| - | //Amàr// is verwant met //mor//, wat ‘mirre’ betekent. Mirre is het eerste onderdeel van de zalfolie waarmee de //misjkan// geheiligd wordt.((Zie [[http:// | + | ‘//Lief heb je JHWH, jouw God, tot het uiterste, in heel je// lev //en in heel je// nèfèsj |
| - | De //misjkan// is de [[dewoningvangod|woning van God]], die in het Bijbelboek [[hetboek_exodus|Exodus]] beschreven wordt. In vertaling wordt dat vaak een ‘tabernakel’ of een ‘tent’ genoemd, maar het gaat hier niet om een primitief verblijf voor een nomadengod. | + | In de vorige paragraaf schreef ik dat ons //lev//, ons hart is. Dat hart is het innerlijke centrum waaruit onze // |
| - | Volgens Weinreb kun je de hele schepping, de hele wereld, alles wat wij hier kunnen zien, horen, voelen en bedenken, Gods //misjkan//, Gods woning noemen. Die schepping kennen wij als een vat vol tegenstrijdigheden. | + | Uit die psyche komt dan weer onze //məod// voort. Letterlijk betekent //məod// ‘veelheid’. Het gaat hier om onze vele vermogens, de vele dingen die we kunnen. |
| - | De Schepper zelf is echter één. Als die Schepper hier, in onze tegenstrijdigheden, | + | Liefde tot God begint dus in het centrum van ons leven. Van daaruit vervult het onze gedachten, gevoelens en wilsuitingen, |
| - | //Mor// heeft dezelfde stamletters als //mir//, het eerste gedeelte van de naam //Mirjam//. Het tweede gedeelte van die naam is //jam//, wat ‘zee’ betekent. //Mirjam// betekent dus een ‘zee van mirre’. | + | In dat alles blijven we mensen uit één stuk. Dat komt door de liefde tot God, de liefde tot de éénheid. |
| - | In de Hebreeuwse Bijbel kennen we //Mirjam// als de zus van Mozes, de schrijver van de [[dethorah|Thorah]]. Ook in het Griekse Nieuwe Testament komen we die naam tegen. Daar wordt ze Maria genoemd. De bekendste Maria is de moeder van Jezus. Christenen noemen deze Jezus de Christus. Christus is de Griekse vertaling van // | + | Behalve die Ene God is er echter ook nog je medemens. Ook die moet je liefhebben. Daarover gaat Leviticus 18:18b, wat je kunt vertalen als: |
| - | Alles draait hier dus om de heilige zalfolie. Dat blijkt ook uit de aankondiging | + | ‘//Liefde heb je naar je naaste toe zoals (je) van jezelf (houdt)//’. |
| - | ‘//Geestesadem van de Heilige zal over je komen, kracht van de Allerhoogste zal je overschaduwen; | + | Het Hebreeuwse woord voor naaste is //re’à//. //Re’à// is verwant met //rà’//, wat ‘kwaad’ betekent. |
| - | Tweemaal klinkt hier het woord “heilig” of “heel”. Maria zou je dus kunnen zien als Gods //misjkan//, Gods woning in een notendop. | + | Je naasten zijn degenen die je niet goed behandelen. Het zijn degenen die je ervaart |
| - | Terug naar het woord //amàr//, dat ik vertaalde met ‘uitspreken’. | + | Voor die vijanden heb je dezelfde liefde als jezelf. Je vijand heeft namelijk net als jij een //nəsjamah//, een diepste zelf dat God weerspiegelt. Als je van God houdt, houdt je ook van alles wat Hem weerspiegelt. |
| - | Als God Zijn Woord uitspreekt, ontstaat er een wereld die heilig, die heel is. In die wereld woedt geen strijd om het bestaan, in die wereld heerst niet het recht van de sterkste. In die wereld worden kloven gedicht en tegenstellingen verzoend. Het is een wereld die God “goed” noemt.((In het Bijbelse [[http:// | + | De eerste “plaat” en de tweede |
| + | {{ 2_platen_1.png? | ||
| + | // | ||
| - | =====4. Tweemaal tien woorden===== | + | De andere drie letters van // |
| - | In de vorige paragrafen beschreef ik de woorden | + | Aan beide kanten |
| - | Zijn dat dan ook scheppingswoorden? | + | Liefde is dus iets wat uitgaat van God en naar onze eigen wereld stroomt. Het is ook iets dat uitkijkt naar het andere, naar de ander. |
| - | De //Zohar// legt een verband tussen de woorden die God in Genesis | + | Volgens [[http://www.naardensebijbel.nl/? |
| - | In Genesis | + | In paragraaf [[detienwoorden# |
| - | In het begin van die woorden staat dan steeds de frase “// | ||
| - | // | ||
| - | Volgens Weinreb zegt God in de Tien Woorden wie de mens eigenlijk is. En door dat uit te spreken, schept Hij hem.((Zie Weinreb, F (1976) //De Bijbel als Schepping//, | + | =====5. Eénwording===== |
| - | Met de tien scheppingswoorden schept God dus de wereld en met de Tien Woorden schept Hij de mens. | ||
| - | {{ 2x10woorden.png? | + | ====5.1. Jōm Kippoer==== |
| - | De //Zohar// noemt de Tien Woorden uit Exodus 20 het wezen van de tien scheppingswoorden uit Genesis 1.((Zie Sperling, H.; Simon, M.; Levertoff, P.P. (1984) //The Zohar//, volume III, p. 280.)) | + | De nieuwe “platen” vormen samen een menselijk hart. Een hart dat zowel God als de medemens kan liefhebben. Een hart dat, net als Godzélf, ‘goed’ kan zijn ‘zonder reden’. Dat hart, die “platen”, geeft God aan Mozes die daar vervolgens mee van de berg afdaalt om het aan zijn volksgenoten te geven. |
| - | Elk van de Tien Woorden brengt zij in verband met één van de scheppingswoorden.((Zie Lamoen, G.J. van (vert) (1984) //Zohar. Het heilige boek van de kabbalah//, p. 239-241.)) | + | Net als de eerste keer is Mozes 40 dagen en nachten weggebleven. In paragraaf [[detienwoorden# |
| - | {{ watgoduitspreekt_1.png?650 }} | + | Eigenlijk blijft Mozes echter tweemaal 40 dagen en nachten weg, want voordat hij de berg opklom, had hij God al 40 dagen en nachten gevraagd of hij de kalverendienaars wilde vergeven en weer met hen op weg wilde gaan.((Zie [[http:// |
| - | {{ watgoduitspreekt_2.png? | + | Mozes’ verblijf bij God vóór de scène met het kalf duurt dus 40 dagen en nachten en zijn verblijf bij God ná de scène met het kalf 2 x 40 = 80 dagen en nachten. Die 40 dagen en nachten verhouden zich dus tot die 80 dagen en nachten als 1:2. |
| - | Met elk van de tien scheppingswoorden schept God een stukje van onze wereld en met elk van de Tien Woorden schept Hij een stukje | + | De 1, de éénheid, hoort bij Gods wereld en de 2, de tweeheid, bij onze wereld. Onze wereld is een gebroken wereld, een wereld |
| - | Weinreb noemt de mens een samenvatting | + | Toch is dat niet het einde van het verhaal. Mozes is namelijk met Gods ‘goedheid zonder reden’ |
| - | Wat er met de mens gebeurt, gebeurt ook met de schepping. Zolang | + | Aan de voet van de berg wachten Mozes’ volksgenoten op de terugkeer van hun leider. Ditmaal is er echter geen drukte rond een gouden kalf. Ditmaal heerst er een bescheiden stilte. |
| - | ‘//Hoe dwaas is mijn gemeente, | + | Volgens de Joodse Overlevering valt de dag dat Mozes de nieuwe “platen” |
| - | mij kennen zij niet,\\ | + | |
| - | onverstandige kinderen zijn het,\\ | + | |
| - | begrip hebben ze niet;\\ | + | |
| - | wijs zijn ze als het om kwaaddoen gaat\\ | + | |
| - | maar goeddoen, | + | |
| - | Ik zag het land aan,\\ | + | |
| - | en zie, die beefden, | + | |
| - | en alle heuvels: ze trilden.\\ | + | |
| - | Ik zag,\\ | + | |
| - | en zie, weg was de mens,-\\ | + | |
| - | en alle vogels | + | |
| - | Ik zag,\\ | + | |
| - | en zie, de wijngaard was nu de woestijn,-\\ | + | |
| - | en al zijn steden\\ | + | |
| - | waren gesloopt\\ | + | |
| - | door het aanschijn van JHWH,\\ | + | |
| - | de verschijning van de gloed van zijn toorn//.((Jeremia 4:22-26 in de vertaling van Pieter Oussoren.)) | + | |
| + | //Jōm Kippoer// is de dag van de bedekking, de dag van de verzoening van alle tegenstellingen, | ||
| + | //Jōm Kippoer// is de dag dat je je eigen wereld verlaat en Gods wereld betreedt.((Zie Weinreb, F (1976) //De Bijbel als Schepping//, | ||
| - | =====5. Tien Woorden===== | + | Op //Jōm Kippoer// wordt niet gegeten en gedronken. Ook seks met je partner is dan uit de boze. Het enige wat je op die dag kunt doen, is witte kleren dragen en bidden in de synagoge.((Zie [[http:// |
| - | Tot zover de inleidende zin. Nu zal ik de Hebreeuwse tekst van de Tien Woorden zelf behandelen. Dat doe ik in de volgende documenten: | + | Op //Jōm Kippoer// is elke synagogebezoeker een priester. Ook priesters hebben namelijk witte kleren aan, kleren die aanduiden dat je in een geestelijke wereld bent aanbeland.((Zie [[dewoningvangod# |
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====5.2. Hoe de scherven gelijmd worden==== | ||
| + | |||
| + | Op //Jōm Kippoer// keer je dus terug naar Gods wereld. | ||
| + | |||
| + | Je erkent dan eerst eerlijk dat je die wereld verlaten hebt, dat je in een gebroken situatie terecht bent gekomen. Dat illustreert de volgende tekst, die in de synagogedienst van //Jōm Kippoer// steeds opnieuw wordt uitgesproken: | ||
| + | |||
| + | ‘//Wij zijn niet zo brutaal en hardnekkig dat wij U, JHWH onze God, zouden zeggen: ‘Wij zijn braaf geweest en hebben niet gezondigd// | ||
| + | |||
| + | We geven hier toe dat we “zondig” zijn, dat we het doel van ons leven gemist hebben, dat we niet meer leven in de wereld van God, van de éénheid. | ||
| + | |||
| + | Eén van de Bijbelverzen die op //Jōm Kippoer// geciteerd worden is Psalm 51:17.((Zie Dasberg, I (vert) (1983) //Gebeden voor de verzoendag (1)//, p. 100.)) In dat vers wordt gesproken over een gebroken en gekneusd hart en over een gebroken geest. | ||
| + | |||
| + | In paragraaf [[detienwoorden# | ||
| + | |||
| + | Ook onze geest kan ons hier niet helpen. Het Hebreeuwse woord voor geest is // | ||
| + | |||
| + | Tijdens de synagogedienst wordt steeds gepleit op Gods ‘goedheid zonder reden’. ‘//Niet op grond van onze deugden leggen wij U onze gebeden voor, maar op grond van Uw grote barmhartigheid// | ||
| + | |||
| + | Die ‘goedheid zonder reden’ is gebaseerd op Gods Naam, //JHWH//. In paragraaf [[detienwoorden# | ||
| + | |||
| + | De getalswaarde van de H, de //hē//, is 5. Dat is de helft van 10. 10 is de getalswaarde van de J, de [[10_jod|jōd]], | ||
| + | |||
| + | Tussen die H’s, die //hē’s// bevindt zich echter een W, een [[6_waw|waw]]. Het beeld van deze //waw// is een haak. Een haak verbindt twee helften. In dit geval verbindt hij de twee // | ||
| + | |||
| + | In de volgende afbeelding zet ik dat alles nog eens op een rij. Voor de duidelijkheid heb ik de //hē’s// lichter gekleurd: | ||
| + | |||
| + | {{ jhwh_verbindt_1.png? | ||
| + | |||
| + | De Naam JHWH staat dus zowel voor de gebrokenheid als de éénwording van alles. Dit laatste wordt in de synagogedienst geïllustreerd met een ander Bijbelcitaat, | ||
| + | |||
| + | Op een bepaald moment in de synagogedienst wordt het verslag gelezen uit de Talmoed over de belangrijkste priester die op //Jōm kippoer// in de tijd dat de tempel er nog was, het heiligste gedeelte van de [[dewoningvangod|woning van God]] betrad en daar de Naam //JHWH// uitsprak. Op dat zelfde moment wierpen de mensen buiten het heiligdom zich ter aarde om die Naam te prijzen. Wanneer de priester zelf weer buiten was, verklaarde hij met de woorden van [[http:// | ||
| + | |||
| + | Aan het einde van de synagogedienst spreken de synagogebezoekers zevenmaal uit dat JHWH hun God is. Daarna wordt er een // | ||
| + | |||
| + | Mozes heeft namelijk nieuwe “platen” van God ontvangen. De “platen” van het menselijke hart dat in staat is om God en de medemens lief te hebben. | ||
| + | |||
| + | In het Bijbelvers [[http:// | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====5.3. Hutjes zonder dak==== | ||
| + | |||
| + | Als Mozes met de twee “platen” bij zijn volksgenoten is, kiest hij twee van hen uit om een tent te maken waarvan God hem op de top van de berg het ontwerp heeft gegeven. Het gaat hier niet om een gewone tent, maar om een hele wereld, om een wereld waarin God wil wonen.((Meer over deze tent vind je in mijn document [[dewoningvangod|De woning van God]].)) | ||
| + | |||
| + | In het centrum van die nieuwe wereld plaatst Mozes de twee “platen”, | ||
| + | |||
| + | Na vijf dagen is de tent klaar. Op die dag begint [[http:// | ||
| + | |||
| + | Er is dus een verband tussen de loofhut en de woning van God. In die woning is één grote liefdedienst aan de gang. Een liefdedienst waarin alles draait om de “platen” waarop Godzélf Zijn Tien Woorden geschreven heeft. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | =====6. Wat op de twee “platen” geschreven staat===== | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ====6.1. De Tien Woorden in een vertaling===== | ||
| + | |||
| + | In paragraaf [[detienwoorden# | ||
| + | |||
| + | Op de eerste “plaat”, | ||
| + | |||
| + | WOORD 1\\ | ||
| + | //Ik ben JHWH, God-over-jou, | ||
| + | |||
| + | WOORD 2\\ | ||
| + | // | ||
| + | Niet zul je voor jezelf maken een snijbeeld of welke gestalte dan ook die is in de hemelen boven, die is op het aardland beneden of die is in de wateren onder het aardland!\\ | ||
| + | Níet zul je je voor hen buigen en níet zul je hen dienen; want ik, JHWH, God-over-jou, | ||
| + | |||
| + | WOORD 3\\ | ||
| + | //Níet aanheffen zul je de naam van JHWH, God-over-jou, | ||
| + | |||
| + | WOORD 4\\ | ||
| + | //Gedenk de dag van de sabbat// –het rusten– //door die te heiligen; Een zestal dagen mag je dienen en al je werk doen, en de zevende dag is een sabbat voor JHWH, God-over-jou; | ||
| + | níet doen zul je welk werk ook: jij, je zoon, je dochter, je dienaar, je dienstmaagd, | ||
| + | |||
| + | WOORD 5\\ | ||
| + | //Eer je vader en je moeder; opdat je dagen lang mogen worden op de// –rode– //grond die JHWH, God-over-jou, | ||
| + | |||
| + | Op de tweede “plaat”, | ||
| + | |||
| + | WOORD 6\\ | ||
| + | //Níet doodslaan zul je;// | ||
| + | |||
| + | WOORD 7\\ | ||
| + | //Níet vreemdgaan zul je;// | ||
| + | |||
| + | WOORD 8\\ | ||
| + | //Níet stelen zul je en// | ||
| + | |||
| + | WOORD 9\\ | ||
| + | //Níet antwoorden zul je over je naaste als een getuige die liegt!// | ||
| + | |||
| + | WOORD 10\\ | ||
| + | //Níet begeren zul je het huis van je naaste;\\ | ||
| + | niet begeren zul je de vrouw van je naaste, zijn dienaar, zijn dienstmaagd, | ||
| + | |||
| + | Dit is de tekst van de Tien Woorden in de [[http:// | ||
| + | |||
| + | Misschien valt de inhoud van die tekst je nu tegen. Misschien had je niet verwacht dat in zo’n belangrijke tekst primitieve woorden als ‘naijverig’, | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====6.2. De ene vijf in de andere vijf==== | ||
| + | |||
| + | Terug naar de beide “platen”. | ||
| + | |||
| + | In de vorige paragraaf heb ik de woorden | ||
| + | |||
| + | Volgens de //Zohar//, het belangrijkste boek van de [[weinrebendejoodseoverlevering# | ||
| + | |||
| + | Je ziet daar de “vijf woorden van de ene plaat” en tegelijkertijd de “vijf woorden van de tweede plaat”. Je kijkt daar naar woord 1 en tegelijkertijd naar woord 6. Je kijkt daar naar woord 2 en tegelijkertijd naar woord 7, enzovoort, enzovoort.((Zie Sperling, H; Simon, M; Levertoff, P.P (1984) //The Zohar, Volume II//, p. 254-256.)) | ||
| + | |||
| + | {{ 2_platen_2.png? | ||
| + | |||
| + | De eerste “plaat” is dus één met de tweede “plaat”. De woorden die bij de liefde tot God horen, zijn dus één met de woorden die bij de liefde tot de medemens horen. De woorden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. | ||
| + | |||
| + | Die verbinding is ook iets dat in //JHWH//, in de Naam van God plaatsvindt.((Weinreb, | ||
| + | |||
| + | In //JHWH// zijn twee [[5_he|hē’s]] verbonden door de [[6_waw|waw]]. In paragraaf [[detienwoorden# | ||
| + | |||
| + | Diezelfde [[6_waw|waw]] staat echter ook voor de mens. De mens verbindt hier dus de twee [[5_he|hē’s]] met elkaar. Deze //hē’s// zijn de twee “platen”, | ||
| + | |||
| + | De door een [[6_waw|waw]] verbonden [[5_he|hē’s]] kun je lezen als een vorm van het werkwoord “zijn”. Als je God en je medemens liefhebt, ben je dus pas echt. Dan ben je er, net zoals Godzélf er is. Dan deel je Gods bestaan. | ||
| + | |||
| + | Gods Naam kun je vertalen als ‘Hij (Die er) is’. | ||
| + | |||
| + | {{ jhwh_verbindt_2.png? | ||
| + | |||
| + | Volgens Hermann Friedrich Kohlbrugge, een protestantse dominee uit de 19e eeuw, zegt God in de Tien Woorden | ||
| + | |||
| + | Als wij de Tien Woorden verrichten, wordt dat Wezen ook ons wezen. Dan kunnen we volgens Kohlbrugge pas echt respect voor onszelf hebben. Dan hebben we pas echt waar we naar verlangen. Dan zijn we pas echt gelukkig. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====6.3. Tien geboden==== | ||
| + | |||
| + | Ook de christenen kennen de Tien Woorden. Ze staan immers in de Hebreeuwse Bijbel en dat kennen ze als het “Oude Testament”. Een “Oude Testament” dat wordt gevolgd door het christelijke Nieuwe Testament. Samen vormen die twee Testamenten de christelijke Bijbel, | ||
| + | |||
| + | Ook voor christenen zijn de Tien Woorden essentieel. Samen met het Onze Vader((Het Onze Vader is het gebed dat Jezus aan zijn leerlingen leerde.)) en de Geloofsbelijdenis((De Geloofsbelijdenis is een korte tekst waarin het christelijke geloof wordt samengevat. Een vroege Geloofsbelijdenistekst is de [[http:// | ||
| + | |||
| + | In het algemeen noemen christenen die Tien Woorden echter niet de “Tien Woorden”, maar de “tien geboden”. En inderdaad doen de Tien Woorden denken aan leefregels waaraan je je als mens moet houden. | ||
| + | |||
| + | Alleen woord 1 kun je onmogelijk als een leefregel zien. Daarin zegt God wie Hij voor ons is. Woord 1 hoort volgens de meeste christenen daarom niet bij de eigenlijke ‘’tien geboden”. Dat zien ze als de aanhef ervan. | ||
| + | |||
| + | De [[http:// | ||
| + | |||
| + | Deze “geboden” worden door christenen ook wel aangeduid als de “wet”. Een “wet” die God aan de mensen geeft om zich daaraan te houden. | ||
| + | |||
| + | In oude Calvinistische kerken zie je soms borden hangen waarop die “wet” in de oude [[http:// | ||
| + | |||
| + | {{ gebodenbord.jpg? | ||
| + | |||
| + | De meeste christenen zeggen dat je de “wet” niet op eigen kracht kunt houden, dat je daarvoor Gods “genade”, | ||
| + | |||
| + | Woord 1 zou je kunnen beschouwen als het “evangelie in een notendop”. Daar noemt God zich namelijk de God die ons bevrijd. Maar zoals ik al schreef, hoort woord 1 voor christenen niet bij de eigenlijke tien geboden. “Wet” en “evangelie” worden hier dus van elkaar losgekoppeld. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====6.4. Tien geboden in de moderne tijd==== | ||
| + | |||
| + | Net als de joden maken de christenen onderscheid tussen een “plaat” die voor de liefde tot God staat en een “plaat” die voor de liefde tot de medemens staat. | ||
| + | |||
| + | Bij de joden vormt woord 5 het sluitstuk van de eerste “plaat”. Woord 5 gaat over de eerbied voor je vader en je moeder. In de joodse traditie worden de ouders naast God als onze scheppers gezien. Zij vormen de laatste schakel die ons met Godzélf verbindt. | ||
| + | |||
| + | Bij de christenen maakt woord 5 deel uit van de “plaat” van de liefde tot de medemens. Je ouders zijn hier dus je eerste medemensen. | ||
| + | |||
| + | De band tussen de eerste vijf woorden en de tweede vijf woorden, waar de //Zohar// ons over vertelt, is hier dus verbroken. Daardoor gaan de “platen” los van elkaar opereren. | ||
| + | |||
| + | In de [[watispremodern_modern_postmodern# | ||
| + | |||
| + | Moderne mensen vinden het moeilijk om nog in een God te geloven. Met woord 1 t/m 3 weten ze daarom geen raad meer. | ||
| + | |||
| + | Ook woord 4 wordt een probleem. Dat woord gaat namelijk over de tijd die vrijgemaakt wordt om zich met deze God bezig te houden. Woord 4 wordt hooguit nog als een oproep ervaren om af en toe tot rust te komen. | ||
| + | |||
| + | En ook woord 5 krijgt een andere lading. De ouders worden hooguit nog als je begeleiders naar de volwassenheid beschouwd. Als je volwassen bent, heb je hun zorg en raad niet meer nodig. | ||
| + | |||
| + | Eigenlijk blijven alleen woord 6 t/m 10 nog over. Dat zijn de woorden over de liefde tot je medemens. Die worden nu tot praktische leefregels in een burgerlijke samenleving gebombardeerd. Zonder die regels zou de samenleving een chaos worden. | ||
| + | |||
| + | Bij de joden vormen woord 1 t/m 5 de motivatie voor woord 6 t/m 10. Neem bijvoorbeeld woord 6. Dat verbiedt je je medemens te doden. In woord 1 laat God zien wie Hijzélf is. Volgens de Bijbel zijn wij ten diepste afspiegelingen van God. Als wij onze medemens doden, doden wij dus een afspiegeling van God. Als wij onze medemens aantasten, tasten wij dus Godzélf aan. | ||
| + | |||
| + | Iets dergelijks geldt ook voor de andere woorden. | ||
| + | |||
| + | In de moderne tijd vallen die motivaties weg. Woord 6 t/m 10 worden dan nuttige regels om de orde in de samenleving in stand te houden. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | ====6.5. Tien geboden in de postmoderne tijd==== | ||
| + | |||
| + | In de zestiger jaren van de vorige eeuw wordt woord 10 een probleem. | ||
| + | |||
| + | In die tijd wordt de Romantiek, die in de 19e eeuw aanvangt bij een elite, een massabeweging. In de Romantiek staat het individu en dat wat het voelt en ervaart centraal. Deze stroming staat of valt dus met verlangens. Verlangens geven je het gevoel dat je écht leeft. | ||
| + | |||
| + | Ook in de [[watispremodern_modern_postmodern# | ||
| + | |||
| + | In onze [[watispremodern_modern_postmodern# | ||
| + | |||
| + | ‘//Greed is good//’, begeerte is goed, zegt [[http:// | ||
| + | |||
| + | Je bent echter niet alleen op de wereld. Daarom botsen je verlangens al gauw op de verlangens van je medemensen naar dezelfde dingen. | ||
| + | |||
| + | Dat kan ook niet anders, zegt de Franse filosoof René Girard, want iedereen merkt vroeg of laat dat hijzelf geen god is en zoekt dat god-zijn dan in zijn medemensen die hij stiekem na gaat volgen.((Zie [[ishetafgelopenmetdeman# | ||
| + | |||
| + | Iedereen gaat dus verlangen wat anderen verlangen. | ||
| + | |||
| + | En als die ander dan te pakken krijgt wat hij verlangt, willen wij dat ook hebben. | ||
| + | |||
| + | Maar dat is nu juist wat woord 10 ons verbiedt. En doordat woord 10 een probleem wordt, dreigt de hele tweede “plaat” een probleem te worden. | ||
| + | |||
| + | In zijn boek //De Tien Woorden in de Mekhilta// verdeelt M. van Loopik de Tien Woorden in drie categorieën: | ||
| + | |||
| + | - Woorden die te maken hebben met wat je denkt. | ||
| + | - Woorden die te maken hebben met wat je zegt. | ||
| + | - Woorden die te maken hebben met wat je doet. | ||
| + | |||
| + | Categorie 1 bestaat uit woord 1 en 2 van de eerste “plaat” en woord 10 van de tweede “plaat”.\\ | ||
| + | Categorie 2 bestaat uit woord 3 van de eerste “plaat” en woord 9 van de tweede “plaat”.\\ | ||
| + | Categorie 3 bestaat uit woord 4 en 5 van de eerste “plaat” en woord 6, 7 en 8 van de tweede “plaat”. | ||
| + | |||
| + | {{ 2_platen_3.png? | ||
| + | |||
| + | Categorie 1, de categorie van je gedachten, kun je zien als de onzichtbare bron waaruit de beide andere categorieën voortkomen. | ||
| + | |||
| + | In die zin is woord 10 dus de bron van de hele tweede “plaat”. In onze tijd wordt die bron op alle mogelijke manieren aangevallen. Gedachten kunnen echter woorden worden en daarna daden. Zo loopt dus de hele tweede “plaat” gevaar en daarmee ook de samenleving waarin deze “plaat” nog functioneert. | ||
| + | |||
| + | De woorden van deze “plaat” zijn bedoeld als schotten tussen jou en je medemensen. Schotten die het leven (woord 6), de intieme kring (woord 7), het eigendom (woord 8) en de goede naam (woord 9) intact houden. Als die schotten wegvallen, geldt er nog maar één recht, het recht van de sterkste. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | =====7. De Tien Woorden zelf===== | ||
| + | |||
| + | Tegenwoordig worden de Tien Woorden veelal ervaren als fatsoensregels. Fatsoensregels die voor het grootste deel niet meer relevant zijn voor de tijd waarin wij leven. | ||
| + | |||
| + | Volgens de Bijbel vormen de Tien Woorden echter de pijlers onder het menselijke gebouw. Als deze pijlers omvallen, valt de mens zelf om. De Tien Woorden staan in de Bijbel voor de waarheid. Als die waarheid verdwijnt, is alles drijfzand geworden. | ||
| + | |||
| + | De Hebreeuwse tekst van deze Tien Woorden en van de zin waarmee deze worden ingeleid, wil ik nu tot in het detail bestuderen. Dat doe ik in de volgende documenten: | ||
| + | |||
| + | De inleidende zin: | ||
| + | |||
| + | [[eengoddiespreekt|Een God die spreekt]] | ||
| + | |||
| + | De Tien Woorden zelf: | ||
| ^ De eerste “plaat” ^ De tweede “plaat” | ^ De eerste “plaat” ^ De tweede “plaat” | ||